Udk (372. 0) Magistratura bo„limi

Konfliktlarni boshqarish usullari
Konfliktlarni yechimini topishda faol munosabat talab etiladi. Konfliktda 
ko„pchilik o„qituvchilar impul‟siv, ya‟ni anglanmagan harakat olib boradi. Ularga 
konflikt vaziyatda o„zini tutish buyicha bilim va malakalar yеtishmaydi. Vaziyat 
esa o„z ustidan nazorat o„rnatilishini talab etadi. Demak, biz konflikt vaziyatda 
unga ongli munosabatda bo„lishimiz darkor. Ziddiyatga nisbatan ongli munosabat 
jarayonida inson nizoni nazorat ostida ushlab tura oladi, u ziddiyatga o„z ta‟sirini 
o„tkaza oladi, tomonlar his-tuyg„ularining “ko„pirib” ketmasligini oldini oladi, 
tomonlarni konstruktiv munosabatlarga chorlaydi, ularni muzokaralar stoliga olib 
kela oladi, tomonlarni nizoni keltirib chiqargan muammo haqida o„ylash, fikr va 
mushohada qilish muhitini yarata oladi. Jahli chiqgan odamdan o„zimizni olib 
qochishimiz mumkin, nima bo„lganini so„rab, uni tinchlantirishga harakat 
qilishimiz yoki o„zimiz ham uning jahlidan ta‟sirlanib, jizzakilik va jahl 
ishlatishimiz mumkin, konfliktni keltirib chiqargan tomonga “do„q” va 
“po„pisaga” o„tishimiz mumkin. Konflikt vaziyatlarda kichik yoshdagi bolalarni 
“adabini” berib qo„yish bizning bosh maqsadimizga aylanishi mumkin. Ammo bu 
yo„llarning barchasi bolalarning konflikt vaziyatdagi holatiga salbiy ta‟sir 
ko„rsatish mumkin. Natijada bolalarda ziddiyatli vaziyatlarning chuqurlashishiga 
olib keladi. Konfliktni anglashning eng birinchi qadami unga ob‟ektiv, xolis, 
emotsiyalarsiz baho berishdir. Mana shunday neytral sharoit yosh bolalardagi 
konflikt vaziyatning aniq dalillarga asoslangan holda, oydin va mustaqil 

---

48 
mushohada orqali o„z yеchimini topishga yordam beradi. Konfliktlar mazmuni va 
uning kelib chiqish sabablari xilma-xil bo„lganidek, uni boshqarishning o„z usullari 
mavjud. Tadqiqotchi olima Gulxumor To„ychieva konfliktlarni boshqarishning 
besh asosiy usuli mavjudligini aytib o„tadi. Odatda, konfliktlar nazariyasida bu 
usullar turli hayvonlar hatti-harakati asosida biror “jonivor” ning o„zini tutish 
xususiyatlariga nisbatan beriladi. Konfiliktologiya nazariyasida quyidagi 
konfliktlarni boshqarish usullari mavjud
15
.