Udk (372. 0) Magistratura bo„limi

3. Shaxsga emas, muammoga hujm qilish 
Kichik maktab yoshidagi o„quvchilarda ko„p hollarda nizoli holatlar 
tengdoshlari bilan birgalikda sodir bo„ladi. Ular, maktabda o„yin jarayonida, o„qish 

---

45 
faoliyatida turli xil nizolarga to„g„ri keladi. Ular arzimagan bahonalar sababli 
ziddiyatlarga kirishadi. Har qanday ziddiyatli holatda o„z emotsiyalarini nazorat 
qilish eng to„g„ri yo„l xisoblanadi. Bu jarayonda o„qituvchi bolalar jamoasida 
vujudga kelgan muammoning yеchimini topishga harakat qilishi lozim. “Yaqin 
kishilarimizga o„zlariga munosib muomala qilib, biz ularni battar buzamiz agar biz 
ularga o„zlaridan ko„ra yaxshiroq odamlar deb yondoshsak, ularni biz yanada 
yaxshiroq bo„lishga majbur etamiz” I.Gyote deganda manashu vaziyatlarda odam 
o„zini tutishning madaniylik belgisini aytadi. Konflikt vaziyatlarda shaxsga emas 
muammoga hujm qilish darkor.
4. Faol tinglash malakasi 
Kichik maktab yoshidagi o„quvchilar o„z xis tuyg„ulariga faol darajada quloq 
soladigan bo„ladilar. Konflikt vaziyatning bu davrida o„ziga xosligi ham his - 
tuyg„ularning beqiyos darajada o„sganligi bilan xarakterlanadi. Bolalarda 6-7 
yoshdan boshlab o„z ichki “meni” azizroq bo„ladi. Ammo hamma bolalar ham o„z 
hissiyotlarini to„g„ri anglamaydi. Bu boisdan konflikt ychimida ham ikkala 
tomonda ham faol tinglash, o„zgani eshitish, uning o„ylari, fikrlari mushohadalari 
qandayligini bilish muhim ahamiyat kasb etadi. 
Faol tinglash ko„nikmalari o„z-o„zidan vujudga kelmaydi. Ularni shaxs o„zida 
tarbiyalashi lozim. Faol tinglashning o„z tartib va qonuniyatlari mavjud. Odatda 
bizning o„zbek oilalarida bolalar ilk bolalik paytlaridanoq faol tinglash 
ko„nikmalariga ega insonlar sifatida tarbiyalanib boradi. Bolalarda boshqalar bilan 
muomalada qo„pol bo„lmaslik, bosiqlik va boshqalarga hurmat tuyg„ulari 
shakllantirilib boriladi. 
Milliy o„zbek qadriyatlarimizda o„zidan katta kishilarning yuziga tik 
qaramaslik, ular buyurgan ishlarni vaqtida bajarish ko„nikmalari shakllantiriladi. 
Burovni eshita olish qobilyati insonning komil shakllanganlik belgisidir. Chunki 
egoist odamlargina faqat o„ziga quloq soladi. D.I.Pisarev bu haqda shunday degan: 
“birovni tushunmoq uchun o„zingni o„rniga qo„yib ko„rmog„ing, uning sevinchi va 
dardini his qilmog„ing lozim”.