Udk (355: 371) nazarov jamshid xoliyorovich

4.2-jadval


Talabalarning tajriba yakunida ― YOCHQBT metodikasi fani bo’yicha ANKETA so’rovnomalari natijalariga ko’ra


kasbiy kompetentligini shakllanganlik darajasi

Tajriba
bosqichi	Oliy ta’lim	O’zlashtirish	Tajriba guruxlarida		Nazorat guruxlarida
va o’quv	muassasasi	darajasi
			Tajriba	Tajriba	Tajriba	Tajriba
yili
			boshida	oxirida	boshida	oxirida
2012-2014		Yuqori (a’lo)	5 (29.4%)	9 (42.9%)	3 (28.8%)	4 (32.9%)
yillar	TDPU
		O’rta (yaxshi)	7 (33.5%)	10 (36.9%)	7 (38.5%)	9 (35.8%)
		Past (qoniqarli)	12 (37.1%)	5 (20.2%)	13 (32.7%)	10 (31.3%)

74

Talabalarning tajriba yakunida ― YOCHQBT metodikasi fani


bo’yicha TEST so’rovnomalari natijalariga ko’ra


kasbiy kompetentligini shakllanganlik darajasi

Tajriba
bosqichi	Oliy ta’lim	O’zlashtirish	Tajriba guruxlarida		Nazorat guruxlarida
va o’quv	muassasasi	darajasi
			Tajriba	Tajriba	Tajriba	Tajriba
yili
			boshida	oxirida	boshida	oxirida
2012-2014		Yuqori (a’lo)	4 (26.1%)	8 (34.4%)	3 (25.2%)	4 (29.0%)
yillar	TDPU
		O’rta (yaxshi)	8 (33.0%)	10 (36.1%)	6 (35.3%)	8 (35.9%)
		Past (qoniqarli)	12 (40.8%)	6 (29.4%)	14 (39.4%)	11 (35%)

Tadqiqot davrida, shuningdek, sinaluvchi-o’quvchilar tomonidan mavzu mohiyatini yorituvchi tayanch tushunchalarning o’zlashtirilishiga ham e’tibor qaratildi. Bunda talabalar tomonidan o’zlashtirilishi zarur bo’lgan quyidagi tayanch tushunchalar belgilandi: kasbiy kompetentlik, kasbiy mahorat, kasbiy layoqat, kompetentsiya.

Pedagogik yo’nalishda bajarilgan ilmiy izlanishlarning samarasi turli bosqichlarda tashkil etilgan tajriba-sinov ishlarining natijalarini umumlashtirish, o’zaro qiyoslash va tahlil qilish asosida belgilanadi. Shunga ko’ra tadqiqot yakunida asoslovchi va ta’kidlovchi tajriba davrida tajriba hamda nazorat guruhlarida qo’lga kiritilgan natijalarni umumlashtirish, o’zaro qiyosiy o’rganish va tahlil qilishga alohida e’tibor qaratildi.

Shakllantiruvchi tajriba davrida kafedraning malakaviy pedagogik amaliyotiga tatbiq etilgan maxsus dastur bo’yicha tashkil etilgan mavzuga doir o’quv mashg’ulotlari va o’quv tadbirlarning natijasini baholash maqsadida nazorat ishlari olib borildi.

Pedagogik tadqiqotlarda asoslovchi va ta’kidlovchi tajribalar natijalari, shuningdek, tajriba va nazorat guruhlarida bu bosqichlarda ro’y bergan o’zgarishlarni ifodalovchi ko’rsatkichlar o’rtasidagi farqni aniqlash hamda amaliyotga tatbiq etilgan maxsus dastur samaradorligini baholash maqsadida

75

matematik-statistik tahlil amalga oshiriladi. Tadqiqotni olib borish davrida ana shu an’anaga amal qilgan holda matematik-statistik tahlil o’tkazildi. Tahlil uchun Styudent metodi tanlanib, formulaga solish uchun sinaluvchi-talabalarning o’zlarida kasbiy kompetentlikni shakllanganligini namoyon eta olishlarini ifodalovchi ko’rsatkichlar (3.2.3-jadval) qabul qilindi.

Matematik-statistik metod yordamida haqqoniyligi tekshirilishi lozim bo’lgan ko’rsatgichlarni H₀ (boshlang’ich) hamda H₁ (muqobil) farazlarda ifoda etilgan g’oyalar asosida Styudent formulasiga tushirildi. Bunda H₀ va H₁ farazlar mazmunida quyidagi g’oyalar ilgari surildi: H₀ (boshlang’ich) faraz – tajriba va nazorat guruhlariga jalb etilgan sinaluvchi-talabalar tomonidan qo’lga kiritilgan ko’rsatgichlar bosh to’plami miqdorining matematik kutilishi ustma-ust (ya’ni, m_tqm_n) tushadi. Shunga ko’ra sinaluvchi-talabalar kasbiy kompetentlikni shakllanganlik darajasi past. H₁ (muqobil) faraz g’oyasi esa H₀ ni inkor etadi, uning mohiyati tajriba va nazorat guruhlariga jalb etilgan sinluvchi-talabalar tomonidan qo’lga kiritilgan ko’rsatgichlar bosh to’plami miqdorining matematik kutilishi ustma-ust (ya’ni, m_t > m_n) tushmaydi. Unga ko’ra sinaluvchi-talabalar kasbiy kompetentlikni shakllanganlik darajasi yuqori.

Ilgari surilgan farazlar asosida matematik-statistik tahlil amalga oshiriladi. Aytaylik, X (tajriba) va Y (nazorat) guruhlarda tashkil etilgan nazorat ishlari o’rtacha natijalarni bersin. Har ikki guruh tomonidan namoyon etilgan natijalar turlicha. Shu sababli quyidagi savol tug’iladi: agar  q0,05 ahamiyatlilik darajasida olinsa, u holda X (tajriba) va Y (nazorat) guruhlariga tegishli ko’rsatgichlar o’rtasidagi farq muhimmi yoki yo’qmi? Shu tarzda N₀ (boshlang’ich) faraz orqali ifoda etilgan m_tqm_n g’oyasi rad etiladimi?

Ilgari surilayotgan g’oyalar natijasi quyidagicha hal etiladi:

qiymatlarining ishonchlilik oralig’i:

 t

S

2



S

2

 Х  Y t

S

2



S

2

T

H

T

H

ni belgilab



n

n



n

n

1

2

1

2

olinadi.

76

3.2.3-jadvalda qayd etilgan ko’rsatgichlar yuqorida qayd etilgan formulaga solinganda quyidagi natijalar olinadi:

Tajriba guruhlari uchun:

Х 

37  413 55

 4,07

O’rtacha qiymat:

25

O’rtacha kvadratik qiymat: ^^2 ^ ^16,25

O’rtacha kvadratik qiymat: ^Х

9111630  2515

17,03

24

S

2

17,03 16,25  0,47

Dispertsiya:

n

S

2



0,47

 0,008

Miqdor:

n1

24

Nazorat guruhlari uchun:

Y 

327 417 511

 3,70

O’rtacha qiymat:

24

O’rtacha kvadratik qiymat: ^{ 2  13,69}


_{O’rtacha kvadratik qiymat:} ²  ^{9  27 16 17  2511} 14,36 24
_Dispertsiya: S _n²  14,36 13,69  0,67

	S		2			0,67		 0,012
Miqdor:			n1
					55
3.2.3-jadvalga asosan								t miqdor  q0.05 dan topiladi: t  1,96 . U holda
ishonchlilik oralig’i quyidagi natijaga ega bo’ladi:
1,96							1,96			 0,16;0,16
		0,007;
									0,007
Demak,