Udk ­­ Qol jazba huqıqında

Watan

Atadan altaw tuwsam da – Watanıma

jalǵızban
Ana-watan táriypi-qolıma qálem
alǵızǵan,
Túnlerde jaqtı alaman-tuwǵan jer
seni jırlawǵa,
Ull shayır Nawayı, Berdaq degen
Juldızdan
Shayırdıń bálent partriotlıq lapızda jazılǵan bul qosıǵındaǵı jalınlı pafostı Muzaffar Ahmad awdarmalawında ózbek oqıwshıları úlken ıqlas penen kútip alǵanına gúman joq. Mısallar keltirip ótemiz:
Otadan oltov tuǵılsam –
Vatanim ushun yolǵizman,
Shu vatanni kuylashga
Dedim qalam-qaǵoz man,
Tunlar ziyo tilayman,
Ona yurt, seni kuylashga
Uluǵ shoir Navoiy,
Berdaq degan yulduzdan

Qosıq qatarları ózgerislergе ushırasa da, ideya hám mazmun saqlanıp qalınǵan. Qatarlardıń bir biri menen uyqasıwı, buwın sanlarınıń teń keliwi ushın awdarmashı qoldan kelgenshe sóz saplawdaǵı sheberlikti saqlawǵa háreket etedi, álbette, tiykarǵı mazmundı saqlap qalǵan halda:

Kún boyı ilham alaman Beruniy
jutqan hawadan,
Xarısam dárman alaman-Temir shax ótken
daladan,
Biybixanımday kórip, súyemen
sulıw qızlardı,
Saylap júrip ishinen Biybihajarın
alaman.
J. Óteniyazov qálemine tiyisli bul qatarlar M. Ahmad tárepinen kútá kámine keltirilip ózbek tiline awdarılǵan:
Kun bóyi ilhom olaman
Beruniy yutgan havodan,
Horisam darmon olaman
Temur ótgan daladan,
Bibixonimday kórib
sevaman suluv qizlarni
Saylab yurib, ichidan
Bibihojarni olaman.
Kórkem awdarmanıń poetikalıq kórkemlik jaqtn jemisli shıqqanlıǵı anıq kórinip turıptı. Awdarmashı shayırdıń qosıq formasın da mazmunın da durıs awdaramalay alǵan. Eń baslısı qosıq ideyası túp mánisindegidey dárejede óz kórinisin tapqan. Bunnan basqa «Yoz qóshiǵi», «Jińǵıl gullari», «Oy suzadi» hám basqa da qosıqlardıń awdarması da Muzaffar Axmad tárepinen joqarı estetikalıq talǵam menen sheber awdarmalanǵan. Olardı da óz forması hám mazmunı menen awdarmalaǵan. Qaraqalpaq shayırınıń watanǵa, tábiyatqa bolǵan sezimin durıs ashıp bere alǵan awdarmashıǵa alǵıs aytsaq arzıydı.
Ulıwma baspasózde jariyalanǵan awdarmalardı analizlegenimizde Qaraqalpaqstan baspasózinde awdarma ele anıq teoriyalıq tiykarǵa iye bolmaǵanlıǵın kóremiz. Biz bul jumısımızda kórkem awdarma boyınsha analizlewimizdiń sebebi awdarma boyınsha tiykarǵı túsinikler kórkem awdarmadan baslanadı. Jurnalistika tarawında sózbe-sóz, ilimiy awdarmalar kóbirek qollanıladı. Shayır shıǵarmalarınıń awdarmalanıw máselesi boyınsha qaraǵanımızda túrli mashqalalarǵa dus keldik, sebebi bizde qaraqalpaqsha awdarma boyınsha tiykar joq ekenligin kóremiz. Bul jumısta atı keltirilgen shıǵarmaları dodalanǵan shayırlardıń miynetlerindegi awdarmalardı analizlegenimizde awdarma máselesi tek ǵana til yáki ádebiyat ushın emes al jurnalistika tarawı ushın da úlken áhmiyetke iye ekenligine kóimiz jetti. Kórkem awdarma ulıwma awdarma máselesi búgingi kúnde úyreniliwi hám anıq sheshim talap etip turǵan máselelerdiń biri bolıp tabıladı.
“Qaraqalpaq ádebiyatı” gazetasınıń 2011-jılǵı shıǵa baslaǵan waqtınan baslap analizlegenimide kóbirek ózbek tilindegi awdarmalardı ushıratamız. Basqa tillerde awdarmalanǵan shıǵarmalar azshılıqtı quraydı lekin basqa shet tilinen awdarmalanǵan shıǵarmalarda barshılıq, degen menen búgingi kún talabı ushın azlıq qıladı.Joqarıda analizlegen shayır shıǵarmalarınıń awdarmalarınan kórip turǵanımızday kórkem awdarma taraw bolıp óz aldına rawajlanıwı tiyis.