Udk ­­ Qol jazba huqıqında

Men awırsam janı oqtay tiyedi,⁹²
Bemor bólsam yana ótday tegadi
Bul qatarda janı degen sózdiń ornına yana dep qollanılǵan. Bul sózlerdi baylanıstırıw ushın qollanılǵan hám erkin awdarómanıń bir usılı bolıp tabıladı. Úshinshi qtarda jasta emes degen sózge yoshidamas dep qollanǵan, bizińshe bul jerde yosh ham emas dep qollanǵanda qosıq ele de tásirli bolǵan bolar edi. T.Jumamauratov shıǵarmaları káp tillerge awdarmalanǵan, biz ózbek tiline awdarmalanǵan shıǵarmaların analizledik. Oladrıń derlik kópshiligi turpayı qátelersiz óz mazmunına saqlap qalǵan halda awdarmalanǵan. Onıń lirikası ózgeshe koópoziciyaǵa iye awdarma waqtında túp mazmunın saqlap qalıw awdarmashıdan úlken sheberlikti talap etedi. Túp nusqanıń ózi sheberlik penen jazılǵanlıqtan awdarma waqtında awdarmashıdan úlken kúshti talap etedi. Sebebi mazmun saqlanıp qalıwı ushın birinshi shayırdıń tilin túsinip alıw kerek boladı. Jurnalist miynetiniń individuallıq ózinsheligi onıń jeke shaxs sıpatındaġı, emotsionallıq, intellektlik, batıllıq sıpatları, jeke qızıġıwshılıġı, tàjiriybesi menen uqıplılıġınan kelip shıġadı. Onıń dóretiwshilik shıġarmasında dúnya tanıwdıń bir neshe usılları ulıwmalasqan. Màselen, dialektikalıq materialistlik hàm tariyxıy materialistlik, filosofiyalıq baqlaw, dúnya tanımnıń jurnalistikada qollanılatuġın baqlaw, eksperiment, analiz, sintez, induktsiya, deduktsiya, analogiya, teńew usaġan ulıwma ilimiylik usılları jurnalistikada tez-tez paydalanatuġın sotsiologiyalıq sorawlar ótkeriw, psixologiyalık baqlawlar, shıġıp sóylewlerinde ekonomikalıq tallawlardıń bàri jumıs barısındaġı jàmlesken usıllar bolıp esaplanadı. Sonsha múmkinshiliklerge súyenip, olardı baslı qural etip dóretilgen shıġarmanıń kórkemlilik hàm ideyalıq dàrejesi, jurnalisttiń ómir shınlıġın bahalap biliwi àdebiyat hàm jurnalistika maydanında sınalġan metodlar jàrdemi menen toplanġan materiallardı uġınıw hàm qayta islew uqıbına (talantına) baylanıslı boladı. Uzaq tayarlıqlı baqlaw menen ótkinshi, tayarlıqsız baqlaw ajıratılġan waqıt penen parıqlanıp, tayarlıqlı baqlaw úlken kólemdegi polotnolar, ocherk hàm analitik 5 Қ.Оразымбетов. Жанрлар кесиспесиндеги жанр, ямаса көп қырлы талант ийеси ҳаққында бирер сөз.//Көргерлерим ҳәм кеўилдегилерим. Нөкис, «Қарақалпақстан», 2009, 3-бет. 18 maqalalar jazġanda, tayarlıqsız baqlaw qısqa zametka xabarlarġa hàm sonday-aq psixologiyalık, sotsiallıq, professionallıq t.b. elespesiz, júdà nàzik shtrixlardı, detallardı jıynawġa xızmet etedi. Mısal keltireyik. Fotoxabarshı ocherk qaharmanına barıp, men sizdi súwretke alaman dese, ol adamnıń júzinde, júris-turısında dàrhal ràsmiyatshılıqqa jaqın ózgeris payda boladı. Al, qaxarmanġa bildirmey, onıń óz isine qumbıl bolıp yamasa bir kàsiplesi menen hesh nàrseden xabarsız sóylesip turġanın túsirip alıp salıstırġanda úlken ayırmashılıq kóremiz. Siz aldın-ala jaqsı niyet penen jobalastırıp, ashıq sóylesiwge barġan obektińizdi jabıq baqlap kórseńiz, dàslepki pikirińiz ózgerip, maqala mazmunı, hàtte janrı basqasha tús alıp ketetuġın waqıtlar da boladı.
Qosıq adam kewline jaqsılıq bulaǵınan suwsın beredi. Qosıqtı súygen kewilden jamanlıq shıqpawı tiyis. Sonlıqtan qosıq burıńǵılar aytqanday, bendeniń jawırnı besikten tartıp, tabıtqa tiygenge deyin insanǵa ómirlik ruwhıy joldas bolıp jasaydı. T.Jumamuratov hám I. Yusupovtıń shıǵarmaları usınday insanǵa ómirlik joldas bola alatuǵın biyik shıńǵa jetti. Olar xalqı ushın úlken miyras qaldırdı, endi onı ardaqlaw hám keleshek áwladqa jetkeriw, shayır shıǵarmaların dúnya ádebiyatı qatarına qosıw búgingi keleshek iyeleriniń áhmiyetli hám juwapkershilikli wazıypası bolıp tabıladı. Shayır shıǵarmaları júdá kóp awdarmalandı biraq bul jetkilikli degeni emes. Tek ǵana ózbek tili menen sheklenip qalmastan fransuz, ispan, nemec, qıtay, yapon hám basqa da xalıqlardıń tillerine awdarmalaw kerek, bunıń ushın eń áwele awdarma teoriyası qáliplesiwi lazım. Jaqın keleshekte shayır shıǵarmalarınıń tili, ádebiayattaǵı kórkemligin úyreniw menen birge kórkem awdarma máselesi kóz qarasında izertlew alǵa súriledi hám nátiyjeli jumıslar ámelge asırılatuǵınlıǵına isenimiz kámil.