Jobasi: Geometriyaliq materiallardi oqitiwdiń mazmuni

Geometriyaliq materiallardi ùyretiwde xabar texnologiyalarinan paydalaniw

Jobasi:

1. Geometriyaliq materiallardi oqitiwdiń mazmuni.

2. Tuwri hàm iymek siziq, kesindini oqitiw metodikasi.

3. Kòpmùyeshlik, mùyesh, sheńberdi oqitiw metodikasi.

Baslawish klaslarda geometriyaliq materiallardi ùyreniwdiń tiykarģi waziypasi geometriyaliq figuralar toshka, tuwri siziq, kesindi, siniq siziq, kòpmùyeshlik, mùyesh, sheńberler haqqindaģi aniq tùsinikler payda qiliwdan ibarat. Soniń ushin shinigiwlar sistemasi hàm geometriyaliq màselelerdiń mazmuni keńisliktegi kòz qaraslar haqqindaģi bilim, tàjiriybeler tiykarindaģi baqlawlar, salistiriw, abstraktlastiriw hàm uliwmalastiriwģa qaratiliwi lazim.

Eń dàslep oqiwshilarģa oqiwshilarģa geometriyaliq figuralardi òlshew, sizilma siziw, sonday-aq siziw hàm òlshew qurallari menen hàmde kòz, qol hàm basqalar menen tàjiriybe beriw. Sonday-aq tarqatpa qurallar, qaģaz hàr qiyli uzinliqtaģi shòpler, qaģazlardan hàr qiyli figuralardi jasawda kiredi. Klasta àlbette sizģish, ùshmùyeshli sizgish, cirkul boliwi shàrt. Geometriyaliq materiallar sàykes tùrde oqitiliwi lazim.

Baslawish klaslarda tùsiniklerge aniq bilim hàm sàwleleniwin beriw kerek. Bul tùsiniklerdi kòrsetiw, ataw, siziw, qaģaz hàm taxtada berilgen uzinliqtaği figuralardi soģip biliwi kerek. 1-klastan aq noqat penen tanisadi. Shaqmaq dàpterde noqatlar qoyip hàm olardi tutastiriw waziypasin beredi. Noqatlar alip olardi tuwri siziq penen tutastiriwdi orinlatadi. Sonnan keyin oqiwshilar noqatlar, tuwri siziq yamasa jaziwdi hàm olardi kesindiler jàrdeminde biriktiriwdi tùsinip aladi. Kòpmùyeshlikler menen tanisqanda olardiń tòbeleri noqat ekenligin bilip aladi. 2-klasta noqatlardi A, V, S, D,....hàripler menen belgileydi.

1-klastan baslap tuwri siziq haqqinda tusinik hàr qiyli waziypalardi orinlawga beriledi. Ol menen bir waqitta iymek siziq haqqinda tùsinikte jipti tartip turiw bosatiw siyaqli shinigiwlar tùsindiriledi. Endi sizgish arqali qaģaz hàm doskada tuwri siziw uqipliqlarin iyeleydi, oni àtirapindaģi predmetler menen salistiradi, qaysilari tuwri siziq, iymek siziq ekenligin aytadi. Kesindi menende àmwliy jumislardi orinlawdi tanistiradi. Màselen, eki noqat alip olardi sizgish penen tutastiradi. 2-klasta noqatlardi hàripler menen belgilegende, noqatlar jàrdeminde kesindilerdi eki hàrip penen belgilew kiritilgen.

Kòpmùyeshlik, mùyesh, sheńber haqqinda tùsinik baslawish mekteptiń barliq klaslarinda izbe-iz berip bariladi. 1-10 onliqta bular didaktikaliq materiallar sipatinda qollaniladi. Olar jàrdeminde oqiwshilar sanawda, sanlardi salistiriwda, màseleler sheshiwde paydalanadi. Sońinan sheńber, ùshmùyeshlik, kvadrat kòrinisleri menende tanisadi. Àste aqirin kòpmùyeshliktiń elementleri, tàrepleri, mùyeshleri menen tanisadi. 1-klastan aq tuwri mùyesh tùsinigi kiritiledi. Oni tùsindiriw tòmendegishe alip bariladi. Birgelikte qaģaz alip olardiń tòbelerin teńlestirip, eki màrteden bùklep teń mùyesh payda etedi.

2-klastan baslap dòngelek hàm sheńber tùsinigi menen tanisadi. Tsirkul jàrdeminde sizip olardiń radiusi hàm orayi tùsinigi kiritiledi. Kòpmùyeshlik hàm sheńberdi salistiriw kòpmùyeshliktiń shegarasi jabiq siniq siziq, sheńberdiń shegarasi jabiq siniq siziq ekenligi tùsinikleri payda etiledi.

Paydalanilģan àdebiyatlar

1.Birinshi prezident I.A.Karimov “ Barkamol- avlod” Toshkent.1997.

2.M.E.Jumayev Matematika óqitish metodikasi. Toshkent “Turon-Iqbol” 2016.

3.M.E.Jumayev Matematika óqitish metodikasidan praktikum. Toshkent “Óqituvchi” 2004.