1-ámeliy jumıs. Ekilik sanlar ústinde arifmetikalıq ámellerdi orınlaw Jumıstıń maqseti

---

1-ámeliy jumıs. Ekilik sanlar ústinde arifmetikalıq ámellerdi orınlaw 
Jumıstıń maqseti:
 
Túrli sanaq sistemalarında sanlardı ańlatıw usılları kórip 
shıǵıladı. Kompyuterlerde sanlardıń qanday ańlatılıwı menen tanısıp shıǵıwdan 
ibarat.
Kerekli qurılmalar
:
Jeke kompyuter. Printer. BloodShed Dev C++ programması. 
REJE:
1.
Sanaq sistemaları haqqında túsinik. 
2.
Sanaq sistemaları túrleri. 
3.
Kompyuterlerde sanlardıń ańlatılıwı
.
 
Kompyuter 
— bul elektron cifrlı qurılma esaplanadı. Elektron qurılma dep 
atalıwına sebep hár qanday maǵlıwmatlar kompyuterde elektr signalları arqalı qayta 
islenedi. Cifrlı dep atalıwına sebep kompyuterde hár qanday maǵlıwmat sanlar 
járdeminde ańlatıladı. Sanlardı jazıw usılına sanaq sisteması dep ataladı. Sanlardı 
jazıw ushın hár bir sanaq sistemasında ózine say túrli belgiler toplamınan 
paydalanıladı. Paydalanılǵan toplamdaǵı belgiler olardıń sanı, sanaq sistemasın 
xarakterlewshi tiykarǵı ólshemler bolıp esaplanadı. Sanaq sistemasında 
paydalanılatuǵın belgiler sanı sanaq sistemasınıń tiykarın quraydı.
Berilgen sanaq sistemasında sanlardı jazıwdaǵı paydalanılǵan belgiler sanına 
qarap, onlıq, ekilik, segizlik, on altılıq hám basqa sanaq sistemaların kiritiw 
múmkin. Sol menen birge sanaq sistemaların 
pozicion
hám 
nopozicion
túrlerge 
ajratıw múmkin. Pozicion sanaq sistemasında berilgen sannıń mánisi sandı 
kórsetiwshi cifrlardıń iyelegen ornına baylanıslı boladı. Mısal sıpatında, 0,1,2,3,. . . 
,9 arab cifrlarınan quralǵan onlıq sanaq sistemanı qaraw múmkin. Nopozicion sanaq 
sistemalarında, belginiń mánisi onıń iyelegen ornına baylanıslı emes. Mısal 
sıpatında rim cifrları sanaq sistemasın keltiriw múmkin. Máselen, XX sanında X 
cifrı, kayjerde jaylasqanına qaramastan onlıq sanaq sistemasındaǵı 10 mánisin 
ańlatadı. 
Tómendegi kestede onlıq sanaq sistemasında berilgen 1 den 16 geshe sanlardıń 
ekilik, segizlik hám on altılıq sanaq sistemalarındaǵı kórinisi keltirilgen.