Tema. Oqıtıwshı pedagogikalıq jumısında kompyuter texnologiyalarınan paydalanıw Jobası

Tema. Oqıtıwshı pedagogikalıq jumısında kompyuter texnologiyalarınan paydalanıw
Jobası
Pedagogikalıq uqıptı asırıwda zamanagóy informaciya texnologiyalarınıń áhmiyeti.
Tálim-tárbiya processinde kompyuter múmkinshiliklerinen paydalanıw.
Oqituvchining kompyuter texnologiyaları tiykarında oquvchilar bilimin baqlawı.
Oqıtıwshında zamanagóy informaciya texnologiyaları múmkinshiliklerinen paydalanıw ilmiy tájriybelerin qáliplestiriw jalları.

Zamanagóy talim sharayatında informaciya hám kommunikastiya texnologiyalarınıń kirip keliwi oqitishning jańa formaların islep shıǵıwın talap etedi. Bunday talim formalarınan biri kompyuterli oqitish texnologiyası bolıp tabıladı.

Kompyuterlestirilgen oqitish texnologiyası - bul kompyu-terden paydalanıwǵa tiykarlanǵan oqıtıw bolıp tabıladı. Oqıtıwdıń kompyuter texnologiyası jańa informaciya texnologiyalardıń bir turi bolıp tabıladı. Yaǵnıy oqıtıwdıń kompyuter texnologiyası tiykarında oqıw procesin jedellestiriw hám natiyjeliligin maksimal dárejede asırıwǵa erisiw múmkin. Kompyuterli oqıtıw texnologiyasınıń engiziliwi maso-faviy oqıtıwǵa jol ashıp beredi. Kompyuterli oqıtıw texnologiyası tiykarınan elektron tálim resursları arqalı ámelge asıriladı.
Birpara shet el mámleketler izertlewshilerdińi kompyuterli oqıtıw texnologiyası abzallıǵı menen birge unamsız táreplerin da aytıp otediler. Mısalı, Yaponiya pedagogı S. Sudzuki «Kompyuterli oqıtıw bir tárepden, tálim alıwshılardıń intellektlarini rawajlandırıwǵa járdem bersa, ekinshi tárepden bolsa bilimdi bekkem iyelewdi támiyinley almaydı» degen pikir ańlatadı.
Ulıwma shet el izertlewshilerdiń zamanagóy oqıtıw quralların qóllawda sistemalı jantasıwdı, yaǵnıy oqıtıwshılardı sapalı tayarlaw hám qayta tayarlaw hám de pedagogikalıq texnologiyalar salasındaǵı ilimpazlar, pedagoglar hám qánigeler menen sheriklikti usınıs etediler. I. G. Zaxarovaning pikrine qaraǵanda, kompyuterli oqıtıwda hár bir tálim alıwshı málim bir waqıtta «virtual student» sharayatında boladı. Sonday eken, student virtual ortalıqqa kónligip barıwı támiyinleniwi kerek.
Keyingi on jıllıqta aldıńǵı tálim mákemelerinde tóplanǵan tájiriybeler sonı kórsetdiki, oqıw procesine jańa pedagogikalıq texnologiyalardı engiziwde joqarı nátiyjelililikke tek stilistik tárepten joqarı dárejede islep shıǵılǵan multimedialı interaktiv programmalıq táliymattı hám kompyuterli hám de internet texnologiyalardı qóllaw arqalı erisiw múmkin. Kompyuter arnawlı pánlerdi oqıtıwda eń nátiyjeli didaktik quralı esaplanadı. Ótkerilgen tájiriybeler sonı kórsetdiki, tálim procesine kompyuter texnologiyaların qóllaw oqıtıw dáwirin kúshaytadı. Tálim alıwshılardı aktivlestiredi, aste ózlestiriwshi studentlerdiń qosımsha shuǵıllanıwları ushın múmkinshilik jaratadı. Tálim alıwshılar mudami ózleriniń bilimlerin bahalawları ushın múmkinshilik jaratıladı. Sonı atap ótiw kerek, tabıslı tálim sisteması joqarı maman hám pedagogikalıq uqıpǵa iye aldıńǵı oqıtıwshılardan baslanadı. Kompyuterden oqıtıw texnologiyasında oqıtıwshı tálim processinde oraylıq figura esaplanadı. Kompyuter oqıtıwshı ornın basa almaydı, tek oǵan qosımsha didaktik qural bolıp xızmet etedi.
Kompyuterli oqıtıw - tálim alıwshılardıń tayarlıq dárejesine, intellektuallıq múmkinshiligine maslastırılǵan bolıwı kerek.
Ámeliyatda informastion arnawlı texnikalıq qurallar (EHM, audio, video, kino ) qollanılatuǵın barlıq texnologiyalar kompyuter texnologiyaları dep ataladı. Kompyuterlerden keń paydalana baslanǵannan keyin «yangi informastion texnologiya» termini payda boldı. Ulıwma hár qanday pedagogikalıq texnologiya - bul informastion texnologiya bolıp tabıladı, sebebi oqıtıw texnologiyalıq procesiniń tiykarın informastiya (informaciya ) jáne onıń uzatılıwı quraydı. Biziń pikirimizcha, kompyuterden paydalanıp oqıtıwdı - kompyuterden oqıtıw texnologiyası dep júritiliwi maqulroq bolıp tabıladı. Kompyuter texnologiya programmalastırıwtirilgan oqıtıw ideyasın rawajlantıradı.
Bul texnologiya - tálim alıwshına kompyuter arqalı informastiyani (informaciyanı ) tayarlaw hám uzatıw procesi bolıp tabıladı.
Shet el izertlewshilerdiń pikrine qaraǵanda, kompyuterli oqıtıw texnologiyası tómendegi 3 variantda ámelge asıriladı :
Kiretuǵın texnologiya - pánniń bólek bólimleri, temanı úyreniw yamasa didaktik tapsırmalardı orınlawda kompyuterden paydalanıladı.
Tiykarǵı texnologiya - pánni tolıq kompyuter járdeminde ámelge asıriladı.
Monotexnologiya - oqıw procesin orınlaw, oqıtıw hám monıtorıń kompyuterler járdeminde ámelge asıriladı.
Kompyuterli oqıtıw texnologiyasın qollanıwdan tiykarǵı maqset tálim alıwshılardıń informaciya menen islew kónlikpelerin qáliplestiriw, olardıń intellektuallıq qábiletlerin rawaj -lantirish, optimal sheshimlerin ǵárezsiz izlew, tabıw, izertlewshilik xızmetlerin kúsheytiwden ibarat esaplanadi.
Kompyuterli oqıtıwdı jetilistiriw hám dástúriy oqıtıw formaları menen salıstırıwlaw ushın tómendegi principlerge itibardı qaratıw kerek:
qosımsha elektron resursların, maǵlıwmatlardı hám kitapxanalardı jaratıw, tarmaqtan informaciyanı izlewdi támiyinleytuǵın arnawlı programmalıq támiynattı islep shıǵıw ;
oqıtıwshılardıń oqıw -stilistik jumısların jetilistiriw, internetten paydalanıw, informaciya texnologiyaları hám psixologiya tarawları boyınsha qánigeler menen sheriklikti ornatıw ;
elektron tálim resurslarini úzliksiz jańalap barıw.
Bul bolsa oqıtıwda aldıńǵı pedagogikalıq texnologiyalar hám aktiv metodlardı qóllawdı talap etedi. Kompyuterli oqıtıw texnologiyasında bilimlerdi bahalaw kriteryaları zárúrli mashqala esaplanadı. Bul texnologiya tiykarınan ǵárezsiz tálimge jóneltirilganligi sebepli oqıtıwshılardan bahalaw procesin shólkemlestiriwde aktiv hám juwapkershilikli qatnasıw talap etedi. Sebebi bahalaw processinde tekǵana testler nátiyjeleri, bálki studentlerdiń aktivligi hám de ózbetinshe islew qábileti de inabatqa alınıwı kerek. Pánniń oqıw programmasın kompyuterli oqıtıw texnologiyasına maslastırıw kerek.
Kompyuterli oqıtıwda informaciya hám úyretiwshi texnologiyalardı qóllaw ushın múmkinshilik jaratıladı. Kompyuterli oqıtıw procesiniń nátiyjeli dúziliwi oqıw maqsetlerge jetiwin támiyinleydi. Eger oqıtıw procesi jaqsı tashkil etilmese, aldıńǵı oqıtıw texnologiyaları da nátiyje bermeydi.
Kompyuterli texnologiyalar programmalı oqıtıw ideyaların rawajlantıradı, zamanagóy kompyuterler hám telekommunikastiyaning kem ushraytuǵın múmkinshilikleri menen baylanıslı tálimdiń izertlew etilmegen ulıwma jańa texnologiyalıq variantların ashadı. Tálimdiń kompyuterli texnologiyaları - bul, tálim alıwshına informaciyanı tayarlaw hám uzatıw procesi bolıp, onı ámelge asırıw quralı kompyuter bolıp tabıladı.
Texnologiyanı maqsetli jóneltiriw:
informaciya menen islew sheberligin qáliplestiriw, kommunikativ qábiletlerin rawajlandırıw ;
«axborotli jámiyet» shaxsın tayarlaw ;
tálim alıwshılardı ózlestiriw múmkinshiligi dárejesindegi etarli muǵdarda informaciya menen támiyinlew;
izertlewshilik sheberligin qáliplestiriw.
Konsteptual jaǵdaylar :
oqıtıw -tálim alıwshınıń kompyuter menen baylanısi;
iykemlesiw principi: kompyuterdi tálim alıwshınıń individual qábiletlerine maslastırıw ;
oqıtıwdıń dialoglı xarakterdaligi;
basqarıw múmkinligi, hár qanday momentte tálim beretuǵın tárepinen oqıw procesin korrekstiya qılıw múmkinshiligi;
tálim alıwshın barlıq tipdagi kompyuterler menen óz-ara háreketi, sub'ekt-ob'ekt, sub'ekt-sub'ekt, ob'ekt-sub'ekt;
individual hám gruppalı jumıstıń optimal birligi;
kompyuter menen baylanıs waqtında, tálim alıwshında psixologiyalıq komfort jaǵdaydı qollap quwatlaw ;
shegaralanbaǵan oqıtıw, mazmunli, onı interpretastiyasi hám qosımshaları keregishe úlken.
Kompyuterli texnologiya, mazmunni bir qansha qáliplestirilgen modelin qóllawǵa tiykarlanǵan bolıp, bul model, kompyuter yadına jazıp qoyılǵan pedagogikalıq programmalı qurallar hám telekommunikastiya tarmaǵınıń múmkinshilikleri arqalı kórinetuǵın boladı.
Tálim mazmunı faktologik tárepiniń tiykarǵı ózgesheligi «qo'llab quwatlovchi» informaciyanı kóp retli kóbeytiw, quramında zaman dárejesine informaciya bazası, gipertekst hám multimediya (giper-mediya), mikrodunyo, immitastion oqıtıw, elektron kommunikastiyalar (tarmaqlar ), ekspert sistemalar bolǵan kompyuter informaciya ortalıǵınıń bar ekenligi esaplanadı.
Maǵlıwmatlar bazası. Maǵlıwmatlar bazası degende, kompyuter texnikasın qóllaw menen, informaciyanı kirgiziw, sistemalastırıw, saqlaw hám shıǵarıp beriw texnologiyası túsiniledi. Maǵlıwmatlar bazası informaciya dızbeki quramına túrli statistikalıq, tekstli, grafik hám illyustrativ informaciyanı shegaralanbaǵan kólemde, álbette, onı formalızastiya (bul sistema ushın málim bir xarakterde bolǵan formada -formatda kompyuterge usınıw, kirgiziw hám shıǵarıw ) halda kirgiziw múmkin. Ananaviy qayta islenetuǵın, bir qatar informaciyalar ushın, onı usınıwdı standart formatları ámeldegi, mısalı : bibliografiya, statistikalıq maǵlıwmatlar, referatlar, obzor hám b.
Maǵlıwmatlar bazasında informaciyanı sistemalastırıw hám izlew ush tiykarǵı usıl menen atqarıladı.
Ierarxik maǵlıwmatlar bazası, klassifikaciyalaytuǵın tiykar retinde kataloglar hám rubrikatorlarni qollaydı, yaǵnıy ierarxik tipdagi informaciyalı - izlovchi tiller.
Ámelge asırıwshı maǵlıwmatlar bazasında informaciyanıń hár birine málim bir (avtor, zárúrli sózler, aymaq, informaciya klasi, tezaurus deskriptori hám t.b. beriledi jáne onı izlew, olardıń qandayda-birı yamasa hár qanday kombinastiyasi arqalı atqarıladı.
Statistikalıq maǵlıwmatlar bazası. Eki ólshemli (kem jaǵdaylarda - úsh ólshemli) matrista járdeminde tashkil etilgen sanlı informaciya menen operastiyalarni ótkeredi, sol sebepli, ızlenip atırǵan informaciya sistemasına onı koordinatlari kirgiziw jolı menen tabıladı. Statistikalıq maǵlıwmatlar bazası, kóbirek elektron kesteler atı astında málim.
Quramında tekstli - grafik informaciyaları bolǵan maǵlıwmatlar bazasın jaratıw ámeliyatında, onı sistemalastırıw kóbinese gibrid kórinisinde ámelge asıriladı.
Maǵlıwmatlar bazası, oqıtıw waqtında, tálim beretuǵın hám tálim alıwshılarǵa sabaqlıq hám de qóllanbalar quramına kirmay qalǵan zárúr informaciyanı operativ usınıw ushın tikkeley didaktik process retinde hám informaciyanı erkin tańlaw rejiminde (servisli rejim) paydalanıwshınıń ózi isletedi.
Bilimler bazası. Bilimler bazası informaciya sisteması kórinisinde bolıp, quramında bul tema boyınsha qosımshanı esaptan tısqarı etpeytuǵın tuyıq kólem degi informaciya bar. Bul informaciya sonday strukturalashtirilganki, onıń hár bir elementi, olardıń ulıwma kompleksindegi, ol menen logikalıq jaqtan baylanıslı bolǵan basqa elementlerden keltirilgen dálilge iye. Bul bilimler bazasında bolmaǵan elementlerge silteme etiwge jol qoyılmaydı. Bilimler bazasında informaciyanı bunday shólkemlestiriw, tálim alıwshına, onı úyreniw waqtında bul momentte oǵan maqul bolǵan logika tiykarında úyreniw imkaniyatın beredi, sebebi ol, óz qálewine qaray, informaciyanı úyreniw waqtında onı ańsat qayta strukturalashtirishi múmkin. Bilimler bazasın baslanǵısh bibliografik analogi enstiklopediya hám sózlikler esaplanıp, olardıń maqalalarında bul baspalardıń basqa maqalalarına siltemeleri bar. Bilimler bazasın ámelge asırıwshı programmalı ónimler HIPERMEDIA klassiga tiyisli, sebebi olar, paydalanıwshı tárepinen informaciya menen tanıwıw logikaın tekǵana erkin tańlawdı ámelge asırıw, bálki tekstli grafiklı informaciyanı dawıs, video hám kinofragmentlar, multiplikastiya birlestiriw múmkinshiligin da beredi. Bunday rejimde islew qábiletine iye kompyuter programması, MULTMEDIA integral termini menen birlestiriledi (kóp variantlı ortalıq ).
Multimedia apparatlı qurallar, bilimler bazası menen bir qatarda, oqıw processinde kompyuterli immitastiyalarni, mikro-dúnyalardı hám olardıń bazasın tálim alıwshılarda bólek qızıǵıwshılıq shaqırıwshı didaktik hám rawajlantıratuǵın oyınlardı jaratıw hám de qóllaw imkaniyatın beredi.
Tálim alıwshınıń bilim dárejesin kompyuterli testlew jáne onı psixik - fizikalıq rawajlanıw parametrlerin kesellikti anıqlaw qılıw, tarmaqlı bahalaw emlewlerin ámelge asırıwshı hám de málim bir anıqlıq dárejesinde nátiyjelerdi beretuǵın ekspertli sistema - sistemaostilarni qóllaw menen toldırıladı. Bul programmalı qurallar oqıw maqsetleri hám jaǵdaylarına baylanıslı halda qollanıladı : birinshi jaǵdayda, tálim alıwshı mútájliklerin tereńrek túsiniw zárúr bolsa, basqa jaǵdayda - predmetli tarawda bilimlerdi analiz qılıw zárúrli, úshinshi jaǵdayda - tálimdiń psixologiyalıq principlerıni esapqa alıw tiykarǵı rolni oynawı múmkin.
Kompyuterde informaciyanı usınıwdıń bay múmkinshilikleri tálim mazmunın, oǵan integrastiyalangan kurslardı, pánniń tariyxı hám metodologiyasi menen tanısıwdı, ullı insanlardıń dóretiwshilik laboratoriyaların, pánniń, texnikanıń, mádeniyat hám jámiyetlik sanasınań jáhán daǵı dárejesi qosılǵanda ózgertiw hám de sheksiz bayıtıw imkaniyatın beredi.
Processli qásiyetleri:
Kompyuterli oqıtıw quralların interaktiv dep ataydılar : olar, tálim alıwshılar hám tálim beretuǵınlar háreketine «javob beriw», olar menen dialog aparıwǵa «kirishish» qábiletine iye. Naǵız ózi, kompyuterli oqıtıw usılınıń tiykarǵı ózgeshelikin quraydı.
Kompyuter, oqıw procesiniń barlıq basqıshlarında qollanılıwı múmkin: jańa materialdı túsindiriw (kirisiwde), bekkemlew, tákirarlaw, BMK baqlaw waqtında. Bunda, ol, tálim alıwshı ushın túrli funkstiyalarni atqaradı : úyretiwshi, jumısshı instrumentin, oqıtıw ob'ektin, sheriklik etiwshi jámáátti, dem alıw (oyın ) ortalıǵın.
Kompyuterdiń tálim beretuǵın funkstiyalariga tómendegiler kiredi:
oqıw informaciyasınıń dáregi (tálim beretuǵın hám kitaptı bólekan yamasa tolıq ornın bosuvchi);
kórgezbeli qural (sapa tárepten jańa dárejede multimedia hám telekommunikastiyalarning múmkinshilikleri menen);
individual informaciyanı boslig'i;
trenajyorlar ;
kesellikti anıqlaw hám qadaǵalaw quralı.
Kompyuter, jumısshı instrument funkstiyasida tómendegi sapalarda shıqtı :
tekstlerdi tayarlaw quralı, olardı saqlaw ;
tekstli korrektor ;
qananı qurıwshı, grafik korrektor ;
sheksiz múmkinshilikke iye esaplaw mashinası (nátiyjelerdi túrli kóriniste dúziw menen);
modellestiriw quralı.
Oqıtıw ob'ekti funkstiyasini kompyuter tómendegi payıtlarda atqaradı :
programmalastırıwda, kompyuterdi belgilengen processlerge úyretiwde;
túrli informaciya ortalıqların qóllawda.
sheriklik etiwshi jámáát kompyuter tárepinen keń sheńber degi auditoriya (kompyuter tarmaqları ) menen kommunikastiyaning, internet ge telekommunikastiyaning áqibeti retinde qayta tiklenedi.
Dem alıw ortalıǵı tómendegiler járdeminde tashkil etiledi:
oyın programmaları ;
tarmaq boyınsha kompyuter oyınları ;
kompyuterli video.
Kompyuter texnologiyasında tálim beretuǵındıń jumısı tómendegi funkstiyalarni atqaradı :
klass hám ulıwma predmet dárejesinde oqıw procesin shólkemlestiriwdi (oqıw procesiniń grafigi, sırtqı kesellikti anıqlaw, juwmaqlawshı qadaǵalaw );
klass ishindegi aktivlestiriw hám koordinastiyalashtirishni, jumısshı jayların bólistiriw, jol-jobalaw, jol-jobalar beriw, klass ishindegi tarmaqtı basqarıw hám taǵı basqanı tashkil qılıwdı ;
tálim alıwshılar ústinen individual baqlawdı, individual járdemdi, bala menen individual «insoniy» kontakt qılıwdı. Kompyuter járdeminde, vizual hám esitiw obrazların individual oqıtıwdıń ideal vaiantlariga eriwiladi.
informaciyanıń zárúrli komponentlerin oqıw hám kórsetiw ásbap -úskeneleriniń hár túrlı túrleri, programmalı qurallar hám sistemalar, oqıw - kórgezbeli qurallar hám t.b. ) tayarlaw, olardı málim bir oqıw stuldıń predmetli mazmunı menen baylanısın.
Tálimdi informaciyalastırıw tálim beretuǵın hám tálim alıwshınan kompyuter sawatlılıqtı talap etedi, onı kompyuter texnologiyası mazmunınıń bólek áhmiyetke iye bólegi retinde kórip shıǵıw múmkin. Kompyuterli texnologiya mazmunınıń strukturasına (kompyuter sawatlılıqqa ) tómendegiler kiredi:

informatik hám esaplaw texnikasınıń tiykarǵı túsiniklerin biliw;

kompyuter texnikasınıń prinstipial dúzilisin hám funkstional múmkinshiliklerin biliw;
zamanagóy operastion sistemalar hám olardıń tiykarǵı komandaların iyelewdi biliw;
zamanagóy programmalı qabıq hám ulıwma qollanıwshı operastion qurallardı (Norton commander, Windows, olardıń keńeyiwlerin) biliw hám olardıń funkstiyalarini iyelew;
hesh bolmasa bir tekstli tahrirni iyelew;
algoritmlar, tiller hám programmalastırıw paketleri tuwrısında baslanǵısh túsinikke ıyelew;
tálim alıwshınıń, utilitar áhmiyetke iye ámeliy programmalardı pán hám mádeniyat menen birge qóllawdı baslanǵısh tájiriybesin umumjahon kompyuter tarmaǵı bolǵan - Internet usınıs etedi:
jáhándıń barlıq aymaqlarındaǵı qatarlasları menen jazıwmalar arqalı sóylesiwdi;
dúnyadaǵı barlıq bankler, muzeyler, observatoriyalardan ilimiy hám materiallıq informaciyanı tartıwdı ;
xalıq aralıq serverler arqalı interaktiv ushırasıw, hádiyselerdi baqlaw.
Kompyuterli texnologiyalar menen birge, audiovizual oqıtıw texnologiyaları hám de funkstiya etip, olarda tálim alıwshılardıń biliw iskerligin basqarıwdıń kóbirek bólegi arnawlı islep shıǵılǵan audiovizual oqıw materialları járdeminde ámelge asıriladı.
Ótkerilgen tájiriybeler sonı kórsetedi, tálim procesine kompyuter texnologiyaların o'llash oqıtıw dáwirin kósheytiradi. Tálim alıwshılardı aktivlestiredi, aste ózlestiriwshi studentlerdiń qosımsha shuǵıllanıwları ushın múmkinshilik jaratadı. Tálim alıwshılar mudami ózleriniń bilimlerin bahalawı ushın múmkinshilik jaratıladı. Sonı atap ótiw kerek, tabıslı tálim sisteması joqarı maman hám pedagogikalıq uqıpǵa iye aldıńǵı oqıtıwshılardan baslanadı. Kompyuterden oqıtıw texnologiyasında oqıtıwshı tálim processinde oraylıq figura esaplanadı. Kompyuter oqıtıwshı ornın basa almaydı, tek oǵan qosımsha didaktik qural bolıp xızmet etedi.