1. Salıstırıw pedagogikası pániniń predmeti hám mazmunı Salıstırıw pedagogikası pániniń rawajlanıw táriypi

Salıstırıw pedagogikası pániniń basqa pánler menen baylanısı
Reje:
1.Salıstırıw pedagogikası pániniń predmeti hám mazmunı
2.Salıstırıw pedagogikası pániniń rawajlanıw táriypi
3.Salıstırıw pedagogikası pániniń basqa menen baylanısı

Salıstırıw pedagogikası páni bizge jańa pedagogikanıń nızamların ashıp bermeydi, ol tek ģana bizge ulli pedagogika pánleriniń arttirģan ilim hám tájiriybelerinen paydalanip,mámleketler arasinda házirgi civilizaciyanıń jańalanıw mashqalaları, nızamlıqları hám tendensiyaların úyretedi.

Salıstırıw pedagogikası páni dáslep filosofiya pánleri salasında qáliplesken bolıp, túrli máselelerdi, atap aytqanda ósip kiyatırǵan jetkinshek tálim-tárbiyası máseleleriniń jáhán mámleketlerde rawajlanıw máselelerin de úyrengen.Áyyemgi zamanlardan aq filosofiyalıq táliymatlar mazmunında túrli xalıqlar hám mámleketlerde balalarǵa qanday tálim-tárbiya bergenleri tuwrısında ádewir maǵlıwmatlar bar edi. Olarda tálim-tárbiya metodları hám qádiriyatları ulıwmalastırılǵan bolıp, úlken áwlatdan jetkinshekke turmıslıq tájiriybeni qanday jetkizilip atırǵanın ayrıqsha tárepleri analiz etilgen edi.
Salıstırıw pedagogikası páni keń mániste dúnyanıń túrli mámleket hám aymaqlarında tálimniń jaǵdayı, nizamlıqları hám rawajlanıw tendensiyalarin úyreniwshi pán tarawı bolıp, shet el tájiriybesin qollaw jolı arqalı milliy tálim sistemasın óz-ara bayıtıw usılların islep shıǵadı. Salıstırıw pedagogikaǵa jáne de anıqlaw tariyp beretuǵın bolsaq, ol pedagogikanıń ǵárezsiz pán tarawı retinde dúnyanıń túrli mámleket hám mámleketlerinde pedagogika teoriyası hám ámeliyatınıń rawajlanıw tendensiyalari, nizamlıqları hám jaǵdayın óz-ara salıstırıp úyrenetuǵın pán bolıp tabıladı. Sonıń menen birge, ol ulıwma tendensiyalardiń milliy hám regional ayriqshalıǵınıń uyqas hám ayrıqsha táreplerin ajıratıp kórsetedi hám de milliy tálim sistemasın shet el tájiriybesi arqalı óz-ara bayıtıw forma hám usılların islep shıǵadı.Salıstırıw pedagogikasın túsiniwge salıstırǵanda bul jantasıwlardıń hár biri onıń ayriqsha mánisin ashıp beredi.Birinshiden, ol pedagogika pániniń anıq arnawlı bir tarawı. Ekinshiden, dúnyanıń túrli mámleket hám aymaqlarında bilimlendiriw, tálim, tárbiya, pedagogika teoriyası hám ámeliyatınıń rawajlanıw procesin úyreniwge jóneltirilgen. Úshinshiden, salıstırıw, salıstırıwlaw dárejesindegi analiz shet el tájiriybesin málim dárejede qóllaw ushın ámelge asıriladı. Tórtinshiden, milliy tálim sistemasın óz-ara bayıtıwdıń ayriqsha forma hám usılları ajıratıp kórsetiledi. Salistiriw pedagogikasi predmeti boyinsha túrli koz-qaraslar bar. Ayrim adamlar, yaģniy V.Kanitis hám B.Makert salistiriw pedagogikasiniń tiykari pedagogikaliq hádiyselerdi, olardiń túrli mámleketlerdegi tariyxi hám óz-ara pikir bilim almasiwi tiykarinda úyreniwin usinis etken. Al, P.Suxorolskiy salistiriw pedagogikasi pedagogikaliq sistemalari hám de túrli mamleketlerde tálim-tárbiya mashqlalarin túsiniw, sheshiwdegi uqsas hám ózgeshelik táreplerin kórsetip beredi.
Bunnan basqada bir topar alimlar M.A.Julen, J.Sedler, R.King-Xoll salistiriw pedagogikasi óz milliy tálim sistemasinda rawajlandiriw maqsetinde túrli shet el mektep sistemalarin salistirip bahalaw menen ajiralip turadi degen pikirdi bildiredi. Kórinip turģaninday, salistiriw pedagogikasiniń predmeti júdá básekeli. Salistiriw pedagogikasiniń metadalogiyaliq tiykarlari úlken bir filasofiya.
Salistiriw pedagogikasi bir qatar sotsialliq pánler-filosofiya, tariyx, ekanomika, siyasat, sociyalogiya, demokratiya, etnografiya hám basqada pánler menen tiģiz baylanisli. Pedagogikaliq hádiyselerdi salistirip analiz etiwde satsialliq pánlerdiń ilimiy tiykarlari hám metodlarinan paydalaniw múmkin.
Salistirmali pedagogika páni oziniń rawajlaniw basqishlarindaģi hár tùrli kóz qaraslar menen birgelikte bárshe siyasiy ekonomik ponder menen baylanisliliģi hámde oniń ilimiy nazariy tiykarlari. Salistutiw pedagogika páni etnopedagogika, pedagogik sociologiya, filosofiya, mádeniyat, tálim menejment kibi pánler menen bayalanisli túrde jaratiladi.
Social pedagogika - bul átirap -ortalıqtaǵı quramalı insaniy mashqalalardi úyreniw menen tikkeley baylanıslı bolǵan pedagogikalıq bilimler tarawı. Sol sebepli social pedagogika basqa insaniy pánler: filosofiya, social jumıs, sotsiologiya, psixologiya, etika, etnografıya, mádeniyat, medicina, huqıqtanıw, defektologiya jetiskenliklerinen keń paydalanadı. Social pedagogika bul pánler boyınsha bilimlerge tıykarlanıp, óziniń izertlew predmeti menen baylanıslı halda jeke-ekologiyalıq kontekstte olardıń múmkinshiliklerin quraydı hám birlestiredi. Bilimlerdi tańlaw onıń ámelde ámelge asırılǵan tiykarǵı social -pedagogikalıq wazıypalardı qaysı dárejede sáwlelendirlıgi menen belgilenedi: social kesellikti anıqlawdı qáliplestiriw, jámiyette adamgershilik munasábetlerin qáliplestiriw, shaxstı sociallastırıw formaları hám usılların tańlaw ; kepillikli social járdem hám insaniy járdem.
Filosofiya bárshe sociallıq pánlerdiń metodologik hasası esaplanadı. Social pedagogika hám filosofiya ortasındaǵı baylanıslılıq sonnan ibarat, filosofiya insan bar ekenligin tiykarǵı sorawların kóteredi hám olarǵa juwap beriwge háreket etedi, dúnya hám odaǵı insannıń ornına qarawlardıń ulıwmalastırılǵan sistemasın islep shıǵadı, social pedagogika bolsa úyrenedi. onıń máseleleri insan jáne onıń tárbiyasına málim bir kózqarastan kelip shıǵadı. Bul qarawdıń tiykarinda málim filosofiyalıq tiykarlardı tabıw múmkin.
Keyingi jıllarda social pedagogika va sotsiologiya- pútin jámiyet, social munasábetler jáne social jámáátlerdiń qáliplesiwi, xızmet kórsetiwi hám rawajlanıwı nizamlıqları haqqındaǵı pán. Tálim sotsiologiyasi sotsializatsiya mashqalasın úyrener eken, sotsiologik bilim tarawları maǵlıwmatlarınan paydalanadı : jas sotsiologiyasi, qala hám awıl sotsiologiyasi, bos waqıt sotsiologiyasi, ǵalabalıq kommunikatsiyalar sotsiologiyasi, jaslar sotsiologiyasi, etika sotsiologiyasi, tálim sotsiologiyasi, jınayat sotsiologiyasi, dinge sıyınıw sotsiologiyasi, shańaraq sotsiologiyasi.
Social pedagogika hám sotsiologiyanin integraciyalasuwina, bir tárepten, turmıstıń barlıq iskerlik tarawılarınıń quramalılasıwı, ekinshi tárepten, insan hám jámiyet haqqındaǵı bilimleridi tereńlestiriw sebep bolıp atır. Jámiyet jáne social munasábetlerdiń quramalılasıwı menen rawajlanıp atırǵan shaxstıń sociallasiw procesi anıq túrde quramalılasadı hám pedagogika hám sotsiologiyaning integraciyalasuwi, óz gezeginde, insan hám jámiyetti uyreniwshi basqa barlıq pánler menen uyqaslasadı. Rawajlanıp atırǵan social pedagogika tekǵana social -materiallıq ortalıq menen integraciyalashuvi, bálki onı aktiv túrde basıp alıwı, onı social rawajlanıw mútajliklerine, social rawajlanıwdıń tiykarǵı baǵdarlarına uyqas túrde ózgertiwi kerek.
Social pedagogika menen baylanısı social jumıs Social jumıs pán retinde insan iskerligi tarawı bolıp, onıń wazıypası arnawlı bir haqıyqatlıq - social tarawdıń hám ayriqsha social iskerlik haqqındaǵı ob'ektiv bilimlerdi islep shıǵıw hám teoriyalıq sistemalastiriwdan ibarat. Hár qanday pán sıyaqlı social jumıstıń da óz predmeti, obyekti, kategoriyaliq apparatı bar. Social jumıstıń úyreniw obyekti - jámiyettegi social gruppalar hám adamlardıń minez-qulqların tártipke salıw usılları hám quralları, baylanısları, óz-ara tásiri. Social jumıstıń ǵárezsiz pán retindegi predmeti rawajlanıw xarakteri hám baǵdarın belgileytuǵın nizamlıqlardir ijtimoiy processler jamiyatte. Kategoriyali apparatqa kelsek, social jumıs jáne social pedagogikanıń kóplegen taypaları ulıwma bolıp tabıladı.
Zamanagóy psixologiya social biliw pánlerinen biri retinde quramalı strukturalıq qáliplesiw bolıp tabıladı. Ol psixologiya hám basqa pánler shegarasında qáliplesken kóplegen tarmaqlar yamasa tarmaqlardan ibarat : pedagogika, medicinalıq, social, biologiyalıq, injenerlik, ekologiyalıq, ekonomikalıq, huqıqıy hám taǵı basqa. Buǵan baylanıslı social pedagogikanıń itibarǵa alıwı zárúrli. tekǵana insan psixikasining ulıwma qásiyetlerin, bálki onıń ayriqshalıǵı hám rawajlanıwdıń social jaǵdayı, turmısı hám miyneti, kásipi, jası, sistema daǵı jaǵdayınıń ayriqsha sharayatlarına baylanıslılıǵın da esapqa aladı. shaxslararo munasábetlar ma'lum bir gruppada, pozitsiyalar hám dispozitsiyalar, tipologik ayrıqshalıqlar, social -psixologiyalıq kelisiw hám basqalar.
Etika analiz etedi uliwmaliq nızamlar axloqiy ideyalar hám munasábetlerdi rawajlandırıw, sonıń menen birge, olar tárepinen tártiplestiriletuǵın adamlardıń etikalıq sanasınań formaları hám olardıń etikalıq iskerligi. Social pedagogika etikada qáliplesken etika principlerıden paydalanadı hám esapqa aladı, tárbiyanıń maqsetleri hám qádiriyatların belgileydi, tárbiya usılların islep shıǵadı, shaxslarara óz-ara munasábetler máselelerin úyrenedi.
Etnografıya xalqlardiń xojalıq hám materiallıq qásiyetlerin úyrenedi. Etnopsixologiya- kisiler psixikasiniń etnik qásiyetlerin, milliy xarakterin, milliy ayriqshalıqtıń qáliplesiw nizamlıqları hám funktsiyaların, etnik stereotiplerdi hám basqalardı úyrenetuǵın bilim tarawı. Social pedagogika shaxstıń sotsializatsiyasini úyrenip, insannıń turmıs jolınıń jasqa baylanıslı udayı tákirarlanatuǵınlıǵınıń etnik qásiyetleri tuwrısındaǵı maǵlıwmatlarǵa tayanadi; arnawlı bir jas daǵı hám jinsdagi adamlardıń etnik gruppa daǵı poziciyasin belgileytuǵın faktorlar haqqında sociallashuv hám tárbiyanıń etnik ayriqsha qásiyetleri hám nizamlıqları haqqında túrli etnik gruppalar daǵı shaxstıń kanoni haqqında hám taǵı basqa.
Social tálim teoriyasın islep shıǵıwda tálimdiń ayriqsha maqsetleri, qádiriyatları hám mazmunın belgilep beretuǵın etnografıya hám etnopsixologiya maǵlıwmatların esapqa alıw, sistemanı qurıwda, ásirese, proektlestiriwde etnik ayrıqshalıqlardı esapqa alıw kerek. social tárbiya formaları hám usılları. Usınıń menen birge, etnosda qáliplesken hám ulıwma insanıylıq principlerge adekvat aqlaǵan tárbiya usılların jıynap, sol etnos sheńberindegi social tárbiya sistemasında paydalanıw maqsetke muwapıq bolıp tabıladı.
Sońǵı jıllarda social pedagogikanıń rawajlanıwı ushın maǵlıwmatlar ásirese zárúrlidir demografiya, bul xalıq máselelerin úyrenedi: tuwılıw, ólim, migratsiya.
Social pedagogika menen bekkem baylanıslı defektologiya. Bul nuqsani bar balalardıń psixofiziologikalıq qásiyetleri, olardıń tálim hám tárbiya nizamlıqları haqqındaǵı pán. Defektologiya arnawlı pedagogikanıń bir qatar bólimlerin óz ishine aladı : gereńler pedagogikası (gereń hám esitiw qábileti tómen adamlardı oqıtıw hám oqıtıw ), tiflopedagogika (soqır hám hálsiz kóriwdi úyretiw hám oqıtıw oligofrenopedagogika (intellektual mayıplardı oqıtıw hám tárbiyalaw ) hám sóylew. terapiya (sóylew kemshilikleri bolǵan shaxslardı oqıtıw hám oqıtıw )... Defektologiya, sonıń menen birge, tayansh-háreket sisteması buzılǵan balalardı oqıtıw hám tárbiyalaw máselelerin úyrenedi. aqliy rawajlanıw, sonıń menen birge, quramalı kemshilikler menen (mısalı, gereń-soqırlıq, soqırlıq hám intellektual hálsizliktiń kombinatsiyası hám basqalar).
Paydalanılǵan ádebiyat:
1.I.A.Karimov. O`zbekiston kelajagi buyuk davlat. T.: O`zbekiston, 1992.
2.https://fayllar.org/reja-qiyosiy-pedagogika-fanining-maqsad-va-vazifalari.html.
3. https://cabinetry.ru/uz/svyaz-pedagogiki-s-drugimi-naukami---pedagogicheskaya-deyatelnost-pedagogicheskii-process-i-obshchie-osn.html