Uchinchi renessans: ilm-fan va ta’lim taraqqiyoti istiqbollari

“Uchinchi renessans: ilm-fan va 
ta’lim taraqqiyoti istiqbollari”
 
 
ISSN 2181-1784 
406 
w
www.oriens.uz
2021
 January
 
аввало ўзига хос услубий ва концептуал тизимга эга бўлган онтологик ва 
эпистемологик муаммоларни ҳал қилишга йўналтирилган фалсафанинг ташқи 
кўринишидаги туб ўзгаришларни англатади. 
Шахслараро мулоқот жараёнида лингвистик тушуниш муаммоларини ҳал 
қиладиган замонавий постклассик фалсафа коммуникатив-прагматик диққат 
марказига эга бўлиб, турли хил ёндашувларга, шу жумладан фанлараро 
тадқиқотларга таянади. Бу унинг мақоми ва услубий асосларини тубдан қайта 
кўриб чиқилишини кўрсатади. Aйнан шу жиҳатдан замонавий аналитик 
фалсафанинг муаммоли майдонини кенгайтиришни коммуникатив-лингвистик 
ўзаро таъсирнинг когнитив, концептуал ва ижтимоий-маданий омилларини 
ўрганадиган янги билимлар майдонларини яратиш билан боғлиқ ҳолда кўриб 
чиқиш керак. Муҳими прагматик фалсафага тегишли бўлиб, у мунозарали 
мантиқнинг ахлоқий асосларини ўзига хос коммуникатив амалиёт сифатида, 
шунингдек турли хил нутқ шакллари ўртасида диалогга эҳтиёж борлиги 
тўғрисида савол туғдирди.
Герменевтик фалсафанинг эволюцияси худди шу йўналишда содир бўлди 
ва бу ерда классик ҳаётнинг ўзгариши, "ҳаёт намоёнларини" ва унинг энг 
муҳим соҳасини, коммуникатив ҳаракатни талқин қилиш муаммосини келтириб, 
ўзига хос илмий, ижтимоий-гуманитар ва кундалик билимларнинг турли 
соҳалари билан самарали ҳамкорлик қилиш учун зарур шарт-шароитларни 
яратди. Замонавий фалсафа ҳаётий-амалий масалаларга эътиборни ўзгариши 
билан ажралиб туради, шу маънода ҳар қандай когнитив фаолият ва дунёни 
англашнинг ҳар қандай шакли асосида ётганлиги сабабли тил алоқаси ва 
шахслараро тушунишнинг методологик муаммоларига йўналтирилган амалий 
фалсафа бўлади. 
Холбуки, Деррида ва Хабермаснинг позициялари пост-метафизик 
фикрлашнинг ифодаси эканлиги, классик рационалликнинг эпистемологик ва 
онтологик асосларини йўқ қилишлари билан бирлашади. Шу билан бирга, 

---