Uchinchi renessans: ilm-fan va ta’lim taraqqiyoti istiqbollari

ta’lim taraqqiyoti istiqbollari”
 
 
ISSN 2181-1784 
404 
w
www.oriens.uz
2021
 January
 
is paid to the interpretation and transformation of meaning of language and 
communication is an important factor in text comprehension.

Keywords:
Hermeneutics, language, communication, linguistic, interactive, 
interpretive, deconstructive, ontological and epistemological, philosophical-
hermeneutic. 
Тил ва коммуникация муаммосини герменевтик жиҳатлари алоқа, ўзаро 
таъсир ва мулоқат жараёнларида муҳим аҳамиятга эга бўлиб, рационал ўзаро 
тушуниш учун зарур бўлган интерактив, лингвистик, ахлоқий тамойиллар, 
шахсий ва ижтимоий мотивларининг ўзаро таъсири (маданий қадриятлар, 
дунёқараш, институционал роллар ва ижтимоий нормалар), субъектлараро 
муносабатлар учун ижтимоий-маданий ва ахлоқий заруриятларда ўз аксини 
ифода этади. Коммуникатив жараёнлар контекстида тушуниш ва тушунтириш 
муносабатларининг 
экстралингвистик 
омилларини, 
кундалик 
алоқа 
муаммоларини унинг илмий ва ижтимоий соҳаларида ўзаро таъсирларни 
ўрганишни тақозо этади.
Тил ва коммуникацияларнинг герменевтик нуқтаи назардан Г.Г.Гадамер, 
В.Дильтей, П.Рикер, Ф.Шлейермахерлар томонидан ўрганилган. Жумладан, 
Г.Гадамер: “тил онгни гапга, ва шу билан бирга, мулоқотга айлантиради”[1, P. 
25-60] 
дея таъкидлайди. Шу нуқтаи-назардан қараганда, тил ва 
коммуникацияда қонунлар, сабаблар, ҳодисалар, хоссалар, муносабатлар 
аввалдан тилнинг маънолари билан аниқланади. Шу боис тил ва 
коммуникациянинг интерпретацион (талқин қилиш), деконструктив (маънони 
қайта тузиш) ҳолатларига алоҳида эътибор бериш матнни тушунишда муҳим 
омил бўлади.
Бу борада Дильтей герменевтик тушунчани субъективлик изоҳлаш учун 
қулай бўладиган ҳаётий кўринишларни рефлексив талқин қилишнинг услубий 
ривожланган шакли сифатида кўриб чиқди. Унинг концепциясига кўра, 
маънолар герменевтик тушунчанинг объекти сифатида нафақат биографик 
контекстда балки, шахсларнинг шахсий ҳаёт тарихи билан белгиланади. Яъни 
маъноа лингвистик алоқада субъектлараро асосга эга бўлади. Шунингдек, 

---