Uchinchi renessans: ilm-fan va ta’lim taraqqiyoti istiqbollari

“Uchinchi renessans: ilm-fan va 
ta’lim taraqqiyoti istiqbollari”
 
 
ISSN 2181-1784 
372 
w
www.oriens.uz
2021
 January
 
Инсониятнинг кундалик ижтимоий-иқтисодий ҳаётида табиатни муҳофаза 
қилиш, унинг ресурсларидан оқилона фойдаланиш, глобал барқарор 
тараққиётнинг муҳим шарти сифатида эътироф қилиниши, экологик муаммолар 
глобаллашуви билан боғлиқ ва унинг муқобил илмий-назарий таълимотлари 
яратилган.
Экологик партияларнинг субстанционал моҳияти ҳақидаги ҳар қандай 
муқобил фалсафий таълимотларда (хусусан, уларни детерминлаштирувчи 
асосий сабаблар масаласида), плюрализмга асосланган либералистик мазмун 
кўзга яққол ташланади. Экологик партияларнинг оммавий (ҳатто, рационал) 
фаолияти субъективлиги, унинг объектив шарт-шароитларга нисбатан 
пассивлигини, “иккинчи даражалигини” ифодаламайди, балки объектив 
реалликни ўзгартириши (мавзу доирасида, табиатни муҳофаза қилиш) 
жараёнида объективлик моҳиятига “сингиб” кетиши билан изоҳланади. Чунки 
инсондан ташқаридаги объективлик субъективликдан ташқарида ҳеч қандай 
мазмунга эга эмас. Шунинг учун инсоннинг табиатни ўзлаштириш учун 
ўзгартириш ва уни муҳофаза қилиш ижтимоий-тарихий жараёнларида 
субъектив омилнинг детерминлаштирувчи ролини рад қилиш ҳам, аксинча 
унинг аҳамиятини мутлақлаштириш ҳам, ғализ хулосаларга олиб келади.
Экологик партиялар глобаллашуви бир-бири билан боғлиқ икки жараён: 
ижтимоий-иқтисодий 
муносабатлар 
тизими 
дифференциаллашуви 
ва 
интеграциялашуви натижасидир. Бу эса, ўз навбатида, ижтимоий онг шакллари 
ва фанларнинг ривожланиш тенденциясини, истиқболларини белгилаб 
бермоқда. Буни замонавий экологик партиялар глобаллашувининг ўзига хос 
белгиси деб баҳолаш мумкин. Бошқача қилиб айтганда, 
бир томондан,
жамият 
экологик партияларининг ҳозирги ривожланиш босқичида бу жараёнларни 
мақсадга мувофиқ йўналтириш учун, “табиат-жамият-инсон” муносабатлари 
тизимида инсоннинг “экологик моҳиятида” (хусусан, унинг интеллектуал 
салоҳиятида, маънавий-ахлоқий экологик қиёфасида) туб сифат ўзгаришлари 

---