Учебное пособие подготовлено на основе типовой программы дисциплины «Гидрология рек»



Download 6,22 Mb.
Pdf ko'rish
bet8/214
Sana18.02.2022
Hajmi6,22 Mb.
#455054
TuriУчебное пособие
1   ...   4   5   6   7   8   9   10   11   ...   214
Bog'liq
pdf (1)

vazifasi
daryo 
havzasida uning iqlim sharoiti va boshqa tabiiy geografik omillar ta’sirida 
shakllangan oqimning daryo o‘zaniga quyilishi, o‘zanda suvning 
harakatlanishi va daryoning gidrologik rejimi qonuniyatlarini o‘rganishdan 
iborat. Mana shu qonuniyatlarni bilish daryolar va ularning suv 
resurslaridan inson manfaatlari yo‘lida yanada samarali foydalanishga 
imkon beradi. 
Daryolar – Yer sayyorasidagidagi hayotning manbaidir. Daryolar va 
ularning suvidan, avvalo, barcha tirik jonzotlarning, shu jumladan, 
insoniyatning ichimlik suviga bo‘lgan ehtiyojini qondirishda, ekin 
maydonlarini sug‘orishda, gidroenergetika, suv transporti va boshqa 
maqsadlarda foydalaniladi. Shu jihatdan qaraganda, daryolar – bebaho 
boylik manbaidir.
Lekin daryolar ayrim hollarda ularda kuzatiladigan sel oqimlari va 
toshqinlar oqibatida, insoniyatga, uning hayot tarziga o‘ta salbiy ta’sir 
ko‘rsatadigan juda katta ofatlar, falokatlarga ham sabab bo‘lishi mumkin. 
Yuqoridagi holatlarni hisobga olsak, insoniyat daryolarni asrashi, 
tabiat in’om etgan ushbu boylikdan oqilona foydalanishi va, ayni paytda, 
ular keltirishi mumkin bo‘lgan turli xil ofat va falokatlardan o‘zini 
muhofaza qila bilishi ham zarur.
Hozirgi kunda insoniyat daryolar suv resurslaridan to‘g‘ridan-to‘g‘ri 
foydalanish bilangina cheklanib qolmayapti. Daryolar yer sirtida notekis 
taqsimlanganligi sababli mavjud bo‘lgan muammolarni suv omborlari 


10 
qurish, daryo oqimini boshqarish va uni hududlar bo‘yicha qayta 
taqsimlash kabi tadbirlar buning yorqin misolidir. 
Bunday tadbirlar, ayniqsa, sobiq Ittifoq davrida keng tus olgan edi. 
Oqibati hisobga olinmay amalga oshirilgan ana shunday tadbirlar natijasida 
Amudaryo va Sirdaryoning gidrologik rejimi keskin o‘zgardi. Orol va 
Orolbo‘yi ekologik inqirozi yuza keldi. Bunday misollarni dunyo 
miqyosida ham ko‘plab keltirish mumkin.
Kelajakda insonning daryolarda kechadigan gidrologik jarayonlarga 
ta’siri yanada kuchayib borishi aniq. Shu masalalar bilan bog‘liq holda, 
inson xo‘jalik faoliyatining daryolar gidrologik rejimiga, ularning suv va 
loyqa oqiziqlari oqimi miqdoriga, daryolar suvining tabiiy, kimyoviy va 
biologik xususiyatlariga ta’sirini o‘rganish “Daryolar gidrologiyasi” 
fanining hozirgi kundagi muhim vazifalaridan biri bo‘lib qolmoqda.
Shuningdek, daryolar suv resurslarining uzoq va o‘ta uzoq muddatli 
prognozlash usullarining nazariy asoslarini yanada takomillashtirish ham 
muhim ahamiyatga ega. Albatta, bunday prognozlar daryolar suv 
resurslarining kelajakda tabiiy (iqlim o‘zgarishi, asrlar davomida va 
asrlararo siklli tebranish) hamda antropogen omillar ta’sirida mumkin 
bo‘lgan o‘zgarishlarini hisobga olishga asoslanmog‘i lozim. 

Download 6,22 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   4   5   6   7   8   9   10   11   ...   214




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish