Учебное пособие подготовлено на основе типовой программы дисциплины «Гидрология рек»


-rasm. a. Koriz-sug’orishda yer osti suvlaridan foydalanishga



Download 6,22 Mb.
Pdf ko'rish
bet28/214
Sana18.02.2022
Hajmi6,22 Mb.
#455054
TuriУчебное пособие
1   ...   24   25   26   27   28   29   30   31   ...   214
Bog'liq
pdf (1)

1.6-rasm. a. Koriz-sug’orishda yer osti suvlaridan foydalanishga 
imkon beradi
(A,Muhammadjanov).
1 - quduq, 2 - yer osti suvi yo‘li, yer osti suvlarining harakat yunalishi
1.6-rasm. b. Akveduk 
Kanal yuoki ariqlar jarliklar, botqoqliklarga to‘g’ri kelib qolganda 
suv ko‘prik sifatida qurilgan maxsus novlardan o‘tkazib yuboriladi.
U akveduk (suvko‘prik) deuiladi. 


46 
Yuqoridagi kabi suv inshootlarining qurilishi va ulardan amalda 
ustalik bilan foydalana bilish olimlarimizning o‘sha davrdayoq gidrostatika 
va gidrodinamika qonunlaridan hamda tog‘ daryolari gidrologiyasidan 
xabardor bo‘lganliklarining yorqin dalilidir.
 
 
Afsuski, yuqorida tilga olingan va umuman shu davrda mavjud 
bo‘lgan suv inshootlarining aksariyat qismi XIII asrning birinchi choragida 
mo‘g‘ul iste’lochilari tomonidan vayron qilingan. Bu bosqin xalq 
hayotining barcha jabhalariga, jumladan, ilm­fan va madaniyat rivojiga 
o‘zining o‘ta salbiy ta’sirini ko‘rsatgan. Shu tufayli bo‘lsa kerak, 
mo‘g‘ullar hukmronligi davrini yorituvchi manbalarda suv ilmiga oid va 
uning rivojida arzigulik iz qoldiradigan ma’lumotlarni uchratmadik. 
1.6.6. Temuriylar davri suv ilmi 
Buyuk bobokalonimiz Amir Temur va temuriylar hukmronligi 
davrida, ya’ni XIV asrning ikkinchi yarmidan boshlab, aniq fanlar - 
matematika, geometriya va ayniqsa, astronomiya jadal rivojlanganligi 
hammaga ma’lum. Shu davrda yashagan olimlarning ko‘pchiligi suv 
ilmiga ham katta e’tibor berganlar. Masalan, 
Xofizi Abru
(1362­1431-
yillar, asli ismi Shahobiddin Abdulloh ibn Lutfulloh al­Havofiy) "Zubdat 
at­tavorix" (Tarixlar qaymog‘i) asarida, dastlab, olamning umumiy 
bayonini, yetti iqlim qismlarini, so‘ng okeanlar, dengizlar, ko‘llar va 
daryolarni ta’riflagan. Asarda o‘lkamizdagi deyarli barcha daryolarning 
gidrografik ta’rifi ancha mukammal berilgan. Masalan, asarda Amudaryo 
haqida quyidagilarni o‘qiymiz: "Balx daryosiki, uni Jayxun deydilar... Bu 
suvning manbai Badaxshon tomonda... Xutlon va Vaxsh chegarasida 5 ta 
katta daryo unga qo‘shiladiki, shu mavzeni Panjob deb ataydilar... Bu 
daryo Xorazm ko‘li (Orol) ga oqadi". 

Download 6,22 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   24   25   26   27   28   29   30   31   ...   214




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish