Учебное пособие по предмету «Каракалпакский язык» написано и утверждено на основе учебного плана и рабочей программы. Учебное пособие предназначено для студентов высших учебных заведений, обучающихся по специальности на узбекском языке

Ilimiy uslub leksikası (maqala, tezis, pikir jazıwdı úyreniw)
11.1. Teksti oqıń.
Kelajak sizning qo’lingizda
B ugun biz boshimizdan kechirayotgan XXI asr shiddat bilan o’zgarib borayotgan globallashuv jarayonlari, intellektual salohiyat internet va axborot – kommunikatsiya texnologiyalari hal qiluvchi ahamiyat kasb etayotgani, jahon bozoridagi raqobat ko’lami va keskinligi tobora shavqatsiz tus olayotgani har qaysi davlat, har qaysi xalq oldiga g’oyat muhim va o’tkir talablarni quymoqda. Bugin hammamizga ayon, ana shunday talablarni hisobga olib, ular bilan hamohang bo’lib yashamasak, butun borlig’imizni shu yo’lda safarbar etmasak, hech shubhasiz, biz umumbashoriy taraqqiyotdan chetda qolib ketishimiz muqarar.
Bugingi kun yoshlari orasida ilm olishga bo’lgan ishtiyoq, shu ishtiyoq ortidan yuksak marralarni egallashga bo’lgan intilish juda kuchli. Ulardagi kelajakka bo’lgan ishonch davlatimiz tomonidan yoshlarga berilayotgan alohida etibor mahsulidir.
İnsonning yoshligida erishgan yutuqlari kelajakda sinovli pillapoyalardan osongina o’tishi kafolati hisoblanadi. Bu borada o’qish, izlanish, maqsadni aniq qo’ya bilish ham muhim.
Shu narsaga amin bo’ldimki, inson izlansa, intilsa, o’z ustida tinmay ishlasa va kelajakka ishonch ko’zi bilan boqsa, istedodi qo’llab – quvvatlansa, orzu – niyatlariga erishadi, albatta.
- Shu manoda, davlatimizning beqiyos g’amxo’rliklari va yoshlarni qo’llab – quvvatlashlari tufayli minglab yigit qizlarimiz ilm chuqqilarini zabt etishmoqda.
Ilimiy uslub leksikası
Ádebiy tildiń rawajlanıwında kórkem sóz sheberleri menen bir qatarda ilim hám mádeniyat maydanında ájayıp xızmet kórsetken ilimpazlardıń, olar dóretken ilimiy ádebiyatlardıń áhmiyeti ullı.
Qaraqalpaq ilimpazlarınıń miynetleri, úlken monografiyalıq shıǵarmalar, kitapshalar, maqalalar, bayanatlar túrinde qaraqalpaq tilinde basıp shıǵarılıp ilimiy ádebiyatlar qorına qosıldı.
Bul qaraqalpaq ádebiy tilinde ilimiy uslubtıń, belgili bir funktsionallıq uslublardıń birine aylanıwın, ilimiy terminologiyalıq leksikanıń qáliplesip, rawajlanıwın támiyinledi.
Nátiyjede túrli ilim tarawları boyınsha terminologiyalıq birlikler qatlamı payda boldı.
1. Lingvistikalıq terminler: leksika, fonetika, buwın, ses, ótkerme, orfografiya, morfologiya, sintaksis, frazeologiya, qospa gáp, sinonim, omonim, gáp aǵzası hám t.b.
2. Ádebiyat ilimine baylanıslı terminler: ertek, qosıq, gúrriń, roman, ocherk, novella, ideya, qaharman, ritm, folklor, dástan, obraz hám t.b.
3. Pedagogikalıq terminler: ádep – ikramlılıq, tárbiya, didaktika, metodika, sabaq hám t.b.
4. Meditsinalıq terminler: terapevt, xirurgiya, ambulatoriya, dispanser, emlewxana, shıpaker, miyirbiyke hám t.b.
5. Fizikalıq terminler: energiya, kaloriya, tezlik, awırlıq kúshi, Nyuton nızamı, temperatura, ótkizgish, terbelis, kibernetika hám t.b.
6. Matematikalıq terminler: bóliw, kóbeytiw, qaldıq, kvadrat, onlıq, bólshek, formula, algebra, geometriya hám t.b.
7. Biologiyalıq terminler: belok, shańlandırıw, kletka, skelet, refleks, gúlli ósimlikler hám t.b.
8. Geografiyalıq terminler: basseyn, ekvator, kompas, karta, klimat, tropikalıq, polyar, yarım ataw, tawlı relef hám t.b.
Bunnan basqa da ilimniń basqa tarawların ele de keltire beriwge boladı.
Házirgi kúnde ilim hám texnikanıń rawajlanıwı menen ilimiy terminologiyalıq qatlam oǵada bay leksikalıq qatlamnıń birine aynaldı.
11.2. Berilgen tapsırmalar boyınsha maqala jazıń.
1. Ilimde jetiskenliklerge erisip atırǵan jaslardan kimlerdi tanıysız?
2. Fakultetińizde ilimiy jumıslarda kimlerdiń jetiskenliklerin bilesiz?
11.3. Sorawlar dógereginde sáwbet ótkeriń.
1. Sizlerde de qanday da bir tarawǵa yaǵnıy ilimge, sportqa, kórkem ónerge, ádebiyatqa hám t.b. qızıǵıwshılıq bar ma?
2. Qızıǵıwshılıǵıńız bolsa ne islep atırsız?
3. Tabıslarǵa erisiwge talpınıp kórdińiz be?