20.2. Tekstten sanlıq sózlerdi tabıń.
Nawayıdan sawat ashsaq
«Ǵázzel múlkiniń sultanı». Bul táriyp Mir Áliysher Nawayıǵa berilgen baha edi. Á. Nawayınıń lirikalıq, epikalıq hám filosofiyalıq mazmunǵa iye bolǵan otızdan artıq shıǵarmaları bolıp, bul dóretpeleri ózi tiri waqtında – aq Qıtaydan kishi Aziyaǵa deyin jetip barıp, házirge shekem qoldan túsirilmey kiyatır.
Á. Nawayınıń 4 toplamnan ibarat «Xazoyin ul maoniy» dep atalǵan lirikalıq miyrası hám 5 kitaptan ibarat «Hamsa» sı hámmege málim.
Nawayı lirikasında poeziyanıń 16 janrınan paydalanıp (ǵázzel, rubayı, tuyıq, muxammes, musaddas, musallam hám t.b.) qosıqlar dóretkeniniń gúwası bolamız.
Alımlardıń esaplap shıǵıwına qaraǵanda Pushkin óz shıǵarmalarında 21197 tákirarlanbas sóz paydalansa, Shekspir 20.000, Servantes 18.000 ǵa jaqın, Nawayı babamız bolsa 1.378.600 sózdi bir márte ǵana paydalanǵan (U. Xoshimov).
Solay eken, biz Nawayını qalay úyretiwimiz kerek, – degen sorawlarǵa juwap izlep kóreyik.
Birinshiden, muǵallim oqıwshılarǵa Nawayı haqqında bilim beriw ushın shayır haqqında zamanlasları jazıp qaldırǵan tariyxıy shıǵarmalar menen jaqınnan tanısqanı maqul boladı.
Ekinshiden, tekst ústinde jaqsı jumıs islep, sózlikler járdeminde tallap, mánisine itibar berip úyretiw kerek.
Úshinshiden, gózzallıq áleminiń «álipbesi» dárejesinde úyretiliwi kerek.
Solay eken, biz Nawayını túsinip oqıwımız kerek. «Túsiniw –ullılıq» (Nazım Hikmet) eken, ullı shayırdı úyreniw ullı jurt perzentleriniń ullılıǵına tiykar boladı. Biz Nawayıdan sawat ashqan xalıqpız. («Aqmańǵıt tańı» gazetasınan).
20.3. Sanlıqlardı sóz benen jazıń.
4, 7, 9, 11, 30, 48, 75, 118, 156, 300, 587, 1991, 2009, 2017, 100000, 1000000.
20.4. Qaraqalpaq tilinde san mánisin bildiretuǵın sózlerdi bilesiz be? Ol qanday sózler?
Úlgi: jeke – bir
jup – eki
20.5. Tekstten sanlıqlardı tabıń.
8 altın, 12 gúmis, 9 bronza
Ózbekstan shaxmat Federatsiyası hám Aziya shaxmat Federatsiyası menen birgelikte shólkemlestirilgen, materiktiń 17 mámleketinen 400 ge jaqın shaxmatshılar jeńis ushın gúres alıp bardı. Aziya chempionatında jas shaxmatshılarımız 9 – aprel ullı Saqıpqıran Ámir Temur tuwılǵan kúnin 29 medal (8 altın, 12 gúmis, 9 bronza) menen qarsı aldı.
8, 10, 12, 14, 16 hám 18 jasqa shekemgi balalar hám óspirimler arasındaǵı shaxmat jarısı joqarı dárejede ótkerildi. Hindistan, Qıtay, Vetnam, Iran, Monǵoliya hám Qazaqstan Respublikalarınıń qatnasıwında ótkerilgen jarısta Ózbekstanlı jas shaxmatshılar da jaqsı qatnastı. 29 medal menen ulıwma komandalıq esabında 2 – orındı iyeledi.
Javohir Sindorov (2 altın)
Afruza Hamdamova (1altın, 2 gúmis)
Shamsiddin Vohidov (1 altın, 1 gúmis, 1 bronza)
Nodirbek Yoqubboev (1 altın, 1 gúmis)
Gulruxbegim Toxirjonova (1 altın, 1 bronza).
Endi juwmaqlawshı nátiyjelerge toqtalsaq: 17 mámleket shaxmatshıları arasında 10 mámleketten tómendegi muǵdarda óz úleslerin ajıratıp aldı.
Do'stlaringiz bilan baham: |