Учебное пособие для студентов обучающихся по направлению изучающие все информационно коммуникационные системы, использующиеся в инженерных

ENHATning joriy etish bosqichlari

Avtomatik tizimlarning gaz sanoati, elektr energetika va hokazo sohalarda joriy etish bosqichlari to‘g‘risida tushunchalar berilgan.
Tayanch iboralar: Axborot kommunikatsion texnologiyalar, nobarobarligi isroflari, informasion baza, fasliy iste’molchilar, Transformatorlarning qo‘shimcha cho‘lg‘amlari, quvvat koeffisienti, transformatorlarning salt ishlash, yuklantirish koeffisientini, protsessorli elektrn hisoblagich
Avtomatik tizimlarning gaz sanoati, elektr energetika va hokazo sohalarda joriy etish, bu zamon talabi, bozor iqtisodiyotining asosiy shartlaridan biri, chunki aynan axborot kommunikatsion texnologiyalar, birinchidan, o‘lchovlarning aniqligini keskin oshirsa, ikkinchidan tijorat munosabatlari oydinlashadi. Lekin ENHAT ning ishlab chiqarishda qo‘llash bu murakkab jarayon va bir necha bosqichda amalga oshirilishi lozim.
Birinchi bosqich: bu quyidagi kamxarajat energiyatejash tadbirlarini amalga oshirish:

• 
  Transformatorlarning salt ishlash holati va yuklantirish koeffisientini β=0,7 dan past bo‘lishiga yo‘l qo‘ymaslik;
  
• 
  Quvvat koeffisienti cosφ=0,82 dan past bo‘lishiga maxsus qurulmalar yordamida yo‘l qo‘ymaslik;
  
• 
  Transformatorlarning qo‘shimcha cho‘lg‘amlarining avtomatik kuchlanish boshqarish moslamasining ishonchli ishlashini ta’minlash;
  
• 
  Barcha elektr tarmoqlari elektrn hisoblagichlar bilan ta’minlanishi kerak. Hisoblagichlar albatta protsessorli bo‘lishi kerak. Boshlang‘ich bosqichlarda bu turli hisoblagichlarning barcha imkoniyatlaridan foydalanmasa ham, keyingi bosqichlarda bu imkoniyatlardan foydalanadi.
  

Bu oddiy kamxarajat tadbirlarni amalga oshirmasdan keyingi bosqichlarni amalga oshirib bo‘lmaydi.
Ikkinchi bosqich: 6, 10 kV li taqsimlovchi elektr tarmoqlar uchun informasion baza yaratish asosida har bir fider uchun sutkali texnik isroflarning yuqori aniqlik va ishonchlilik bilan hisoblash va har bir 6, 10 kV li fider uchun kirim-chiqim nobarobarligi (nebalans) isroflarni aniqlash. Kirim-chiqim nobarobarligi isroflari asosida elektr tarmoqning isroflari me’yordan oshgan elementlarini aniqlash. Bu istiqbolli, hisoblar har bir kecha kunduz uchun uzluksiz bajariladi. Shu asosida energiyatejash tadbirlari aniqlanadi va sutka davomida bajarilishi nazorat qilinadi.
Informasion baza yaratish uchun har bir 6, 10 kVli podstansiyaning iste’molchilari quyidagi guruhlarga bo‘linadi:
Uy ro‘zg‘or buyumlari Kichik mator iste’molchilar Fasliy iste’molchilar
3.2.-rasmga qarang
Protsessorli elektrn hisoblagichga har bir guruh uchun transformatorning sutkali yuklantirish koeffisientini alohida hisoblash EHM dasturi kiritiladi. Yuklantirish koeffisientining sutka davomida o‘rtacha qiymati

Bu formulada:
^𝛽𝑠𝑢𝑡
= 𝛽₁ + 𝛽₂ + ⋯ + 𝛽_𝑘
𝑘

𝛽_𝑘

₌ ^𝑆𝑖𝑠𝑡
𝑛 ∙ 𝑆_𝑛𝑡

K=1, 2, ………k- sutkali iste’mol grafigining pog‘onalar soni; S_k – galdagi pog‘onalar soni;
S_nt – transformatorlarning me’yoriy qiymati.
Agar elektr tarmoqda kuchlanishning past baladlik darajasi davlat standarti talablariga javob bersa
_{𝛽 =} ^𝐼𝑖𝑠𝑡
^𝐼𝑛𝑡
35/10 kV li chegaraviy podstansiyaning 6, 10 kV li fideri 3.3.- rasmda, uning axborot bazasi 3.4.-rasmda ko‘rsatilgan.
Nobarobarlik isrof
^∆𝐸𝑛𝑏 ^{= 𝐸}𝑜‘𝑙𝑐ℎ ^{− 𝐸}ℎ ^{= ∆𝐸}𝑡𝑒𝑥 ^{+ ∆𝐸}𝑜‘𝑚
Bu formulada:
E_o‘lch – chegaraviy podstansiya o‘lchash majmuasida qaydlangan elekt energiya;
∆𝐸_𝑡𝑒𝑥 = ∆𝐸_𝑜‘𝑚 + ∆𝐸_𝑡𝑟 - elektr uzatish yo‘li va transformatorning bir sutkali texnik isrofi.

Barcha tarmoqlangan murakkab elektr tarmoq elementar sodda elektr uzatish yo‘li qismi va transformatordan iborat (3.2.-rasmga qarang). Mana shu elektr uzatish yo‘lining elementar qismi uchun bir sutkali texnik isrof
∆𝐸_𝐸𝑈𝑌 = 3 ∙ 𝐼²_𝑛𝑡 ∙ 𝛽_𝑚−𝑛² ∙ 𝑅_𝑚−𝑛 ∙ 24
Podstansiyaning transformatorlari uchun sutkali texnik isrof:

𝑜‘𝑟.𝑘𝑣
∆𝐸_{𝑡𝑟.𝑠𝑢𝑡} = 𝑛 × (∆𝑃_𝑘 × 𝛽² + ∆𝑅_𝑥𝑥) × 24
3.3.-rasmga keltirilgan informasion tizimga mos
Bu formulada: K-transformatorlarning raqamli belgisi m-n – EUY elementar qismining raqamli belgisi Nobarobarlik isrof
∆𝐸_𝑛𝑏 = 𝐸_{𝑜‘𝑙𝑐ℎ} − (𝐸_ℎ + ∆𝐸_𝑡𝑒𝑥 + ∆𝐸_𝑜‘𝑚)
E_o‘lch – chegaraviy podstansiya o‘lchash majmuasida qaydlangan elekt energiya;
Bu bosqich butun elektr tarmoqlarning asosiy qismi bo‘lgan 6, 10kV li tarmoqlarning sutkali iste’mol va isroflarni uzluksiz nazoratini amalga oshirish imkoniyatini beradi.