У збек и с то н рес п у бл и ка си халк, таълим и ва зирли ги



Download 7,65 Mb.
Pdf ko'rish
bet53/120
Sana30.04.2022
Hajmi7,65 Mb.
#597909
1   ...   49   50   51   52   53   54   55   56   ...   120
Bog'liq
fayl 861 20210506

факат болалар 
уйнаётган пайтда утказиш билан чекланмаслик 
керак. Болани парвариш килиш, унга караш пайтида ва бошка 
Хар 
кандай кулай шароитда болани чучулашга ундаш ва уни 
куллаб-кувватлаш, 
чучудаш учун махсус шароит яратиш 
максадида 
хонада осудалик яратиш зарур.
Фаол нуткни ривожлантириш. Лугатни узлаштириш
боскичлари. Биринчи сузларни талаффуз
килишни ургатиш методикаси
Хаётининг биринчи йили охирига келиб боланинг 
эришган 
натижалари 
ривожланишининг 
янги 
ижтимоий 
вазиятини куришни талаб килади. Бу боланинг катта ёшли 
одам билан биргаликдаги фаолиятига оид вазиятдир. Ушбу 
биргаликдаги 
фаолиятнинг 
мазмуни 
— 
(нарсалардан) 
фойдаланишнинг жамоатчилик томонидан ишлаб чикилган
137


усулларини узлаштиради, бола цошик билан овкатланишни, 
к;алам билан раем чизишни, стулчага утириш ва хрказоларни 
урганади. Мулокот жадал ривожланишда давом этади, зеро 
катталар билан бевосита мулокотсиз предметли фаолият 
мумкин эмас. Предметли фаолият билан боглик мулокот факат 
эмоционаллигича колмайди, у нуткий мулокотга айланади. 
Шундай 
килиб 
илк 
ёшдаги 
бош 
вазифа 
нарсалардан 
фойдаланишнинг инсоний усулларини узлаштириш ва нуткни 
ривожлантиришдан иборат булади.
Бир ёшдан кейин бола суз билан тегишли нарса, ходиса, 
сифат Уртасида тезрок алока боглашни Урганади. У сузлар 
комбинациясини, яъни ибораларни тушунади, бир ярим ёшга 
келиб эса бевосита унга к,аратилмган нуткни хам тушуна 
бошлайди.
Иккинчи йилнинг иккинчи ярмида нуткнинг жадал 
ривожланиши туфайли болаларда психик функция (хотира, 
кабул килиш ва б о ш к ) ривожланиб кетади ва уз хусусиятини 
Узгартиради.
Мулокотга 
булган 
э\тиёж, 
предметли 
харакатларни 
Узлаштириш боланинг уз фаол нуткини хам талаб килади. Нутк 
асосида умумлаштиришлар, фикрлашнинг рамзий вазифаси, 
яъни реал нарсаларнинг Урнини алмаштира олиш хамда Урин 
босувчи нарсалар ва тил белгилари билан амаллар бажариш 
Кобилиятлари 
ривожланади. 
Бирок 
нутккача 
предметли 
Харакатларни (айнан бир нарса билан турли харакатларни ёки 
турли нарсалар билан айнан бир хил харакатни бажариш), 
жуфтлик уйинларни («ку-ку», «шар юмалатиш» ва бош к) 
ривожлантириш ва умумлаштиришга оид узок йулни босиб 
утишга тугри келади.
Бола учун катта ёшли одам — битмас-туганмас ижобий 
эмоциялар, кизикарли таассуротлар ва борган сайин суз мухим 
ахамиятга эга булиб борадиган уйинлар манбаи хисобланади. 
Катталар 
билан 
мулокотга 
киришиш, 
нарсалар 
ва 
уйинчокларга 
эгалик 
килишга 
интиларкан, 
бола 
ушбу 
максадларга эришиш учун суздан фойдаланиш хакидаги 
чакирикка жавоб беради, баъзида Узи ташаббус курсатиб, фикр 
билдиради.
Бола тилни фаол узлаштиради. Суз ортида турган 
тасаввур ягона ухшашликдан кенг ухшатишларгача кейинрок 
эса янада аник умумлаштирмаларгача ривожланади. Айнан 
битта суз ёрдамида куп образли муносабатлар ифодаланади.
138


Бола аста-секин бу муносабатларни грамматик жихатдан 
расмийлаштирилмаган икки сузли, кейинрок эса уч сузли 
гаплар оркали ифодалашни урганади. Иккинчи йилнинг 
охирига келиб дастлабки грамматик шакллар пайдо булади. 
Боланинг с^з захираси ортади. 1 ёшдан — 1 ёшу 6 ойда суз 
захираси 30-40 та сузни ташкил килади. Фикрлар асосан бир 
таркибли гаплардан иборат булади. Бунда нонуткий мулокот 
воситалари (ифодали харакат, бевосита намойиш килиш, 
кузларнинг тУкнашуви, мимикалар, имо-ишоралар ва бош к) 
Хамон хукмрон булади. Бола маиший вазиятлар маъносини ва 
уларда кулланилаётган нутк мазмунини тушуниб етади.
1 ёшу 6 ой - 2 ёшга келиб боланинг суз захираси 200- 
300 тагача усади. Унинг фикрлари грамматик жихатдан 
расмийлаштирилмаган икки-уч таркибли иборалардан иборат 
булади. Бола билан катта ёшли одам бевосита мулокотга 
киришган вазиятда эса нуткий мулокот етакчи мулокот турига 
айланади.
Бола 
хаётининг 
учинчи 
йилига 
келиб 
нутк 
ривожланиши купрок кенг цамровли вазифалар доирасида, энг 
аввало катта ёшли якин кариндошлари ва болалар билан 
муносабатга киришиш хамда улар билан биргаликда харакат 
Килиш (нуткнинг коммуникатив вазифаси), атроф-оламни 
билиш (нуткнинг интеллектуал 

Download 7,65 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   49   50   51   52   53   54   55   56   ...   120




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish