уйкунлигидан иборат. Бир томондан — болалар юкрри ижодий
салохияти билан ажралиб турадилар. Иккинчи томондан —
беш-етти ёшли болаларнинг такдидчиликка,
меъёрийликка
интилиши хаммага яхши маълум. Бола к,оидаларни, харакат
усулларини узлаштиришга интилади ва у бунга крдирдир.
Юк,ори бахоланадиган натижаларга
эришиш учун унда образли
стереотиплар осон шаклланади ва улар болага адабий матнни
талк.ин
кдлиш
хамда
той
тугри
тушу ниш
жараёнини
осонлаштиради.
Бирок,, адабий к,ахрамонларни факдт «сузда» тушуниш ва
уларнинг
харакатини
ахлок,
меъёрлари
нук^аи-назаридан
бахолаш
тасвирланаётган
вазият
маьносига
кириб
борилганликдан далолат бермайди. Бола «яшаб курадиган»
зиддиятли
вазиятларни
гавдалантириш
натижасидагина
уларнинг бадиий образ ва муаллиф гоясини тушуниши мумкин
булади.
Бу нафак.ат ахлок^й
номувофикдикларга,
балки
универсал билиш
муаммоларига хам тааллукдидир, зеро бадиий
асарлар уларнинг куп киррали талк,инларидир. Мактабгача
ёшдаги болаларда бундай тушуниш купинча вербал эмас, балки
образли
ифодалангандир
(танлов
харакатида,
образли
Харакатда, суратда, уйин сюжетида, вок,еаларни уйлаб топишда
ва
бошк,.).
Боланинг
индивидуал
хусусиятлари
унинг
фаолиятнинг репродуктив ёки
ижодий турларини афзал
куришига ёрдам беради. Адабий асарлар мотивлари буйича
сахналаштириш уйинлари репродукция ва
ижодкорликнинг
эстетик
имкониятларини
узида
бирлаштирган
шакл
Хисобланади.
Мактабгача катта ёшдаги болаларни болалар бадиий
адабиёти билан таништириш сохасида педагоглар ва ота-
оналар олдида куйидаги вазифалар турибди:
• Болаларни юк,ори бадиий савиядаги адабиётларга ошно
к,илиш,
уларда
адабий-бадиий
таассуротлар
захирасини
шакллантириш;
• Ифодали бадиий нущ ни шакллантириш;
•
Болаларга
кичик
прозаик
матнлар
мазмунини
эмоционал ва ифодали тарзда етказиш хамда кичик шеърларни
ёддан айтиб беришни ургатиш. Маълум адабий асарларни
сахналаштиришда иштирок этиш.
• Болаларда адабий асарларнинг (хусусан, эртакларнинг)
узига хос тузилмаси, типик персонажлар ва сюжетли-мавзули
280
бирликлари хамда уларни ижодий
куллаш усуллари хасидаги
тасаввурларни шакллантириш;
• Асосини
болаларнинг
адабий
образларни
талк,ин
Килиши
ташкил
киладиган
тасаввур
шаклларини
ривожлантириш;
• Болаларда бадиий образнинг ривожланиши, узгариши,
унинг куп кирралилиги ва куп томонлама богликлиги хакидаги
тезкор тасаввурларни шакллантириш;
• Болаларда
адабиётларни
индивидуал
тарзда
афзал
куришни ривожлантириш;
• Болаларнинг китобга нисбатан эстетик маданият асари
сифатидаги муносабатини ривожлантириш, уларни кулёзма
китоблар ёзишга жалб килиш.
Юкорида кайд этилган
вазифаларни хал этиш учун
педагогик ишлар мазмуни ва
шарт-шароитларини тугри
белгилаш зарур. Улар кандай булиши лозим?
Боланинг бадиий адабиёт билан узаро хамкорлиги унинг
эстетик,
билиш,
ижтимоий
ва
нуткий
ривожланиш
имкониятларини амалга ошириш имконини беради. Бирок шу
билан бирга фаолиятнинг эстетик
хусусиятлари бузилмаслиги
лозим,
болаларнинг
имкониятлари
эса
схематизм
ва
таклидчиликдан
иборат
булиб
колмаслиги
керак.
Ушбу
максадда педагог куйидаги ка тор усуллардан фойдаланиши
лозим:
Do'stlaringiz bilan baham: