U. X. Safarov, N. M. Karakulov

Yog‘ va pishloq ishlab chiqarish sanoati
ning asosiy mahsulotlari bo‘lib 
saryog‘, margarin, pishloq hisoblanadi. Hindiston, AQSH, Pokiston sariyog‘ ishlab 
chiqaruvchi, AQSH, Hindiston, GFR margarin ishlab chiqaruvchi, AQSH, 
Braziliya, Argentina pishloq ishlab chiqaruvchi asosiy davlatlar bo‘lib 
hisoblanadilar. 
Soyadan yog‘ olish bo‘yicha AQSH, rapsdan yog‘ olish bo‘yicha Hindiston, 
zaytundan yog‘ olish bo‘yicha Italiya, kungaboqardan yog‘ olish bo‘yicha esa 
Rossiya peshqadamlik qiladi. 
Choy qadoqlash, qand, non mahsulotlari, konditer mahsulotlari, makaron, 
spirtli va spirtsiz mahsulotlar, tamaki mahsulotlari, ozuqa kontsentratlari ishlab 
chiqarish kabi tarmoqlar iste’mol mahsulotlari ishlab chiqaruvchi tarmoqlar bo‘lib 
hisoblanadi. 
Qand sanoati.
Dunyoda yiliga 130 mln tonnadan ko‘p qand xom-ashyosi 
ishlab chiqariladi, uning 80% i shakarqamish, 20% dan ko‘prog‘i qand lavlagidan 
olinadi. Dunyo bo‘yicha ikkita qand yetishtiruvchi mintaqa ajratiladi – bular, 

---

135 
dunyoda yetishtiriladigan qandning ¾ qismini beruvchi Osiyo va ¼ qismini 
yetishtiruvchi Lotin Amerikasi hisoblanadi. Rivojlangan davlatlarda shakarqamish 
va qandlavlagidan olinadigan qandning ulushi teng bo‘lsa, rivojlanayotgan 
davlatlarda 95% qand shakarqamishdan olinadi.
Tozalanmagan shakar ishlab chiqaruvchi eng yirik davlatlar Braziliya, 
Hindiston, Xitoy, AQSh, Avstraliya, Tailand, Frantsiya hisoblanadi. Eng ko‘p 
eksport qiluvchi davlatlar Braziliya, Avstraliya, Kuba, Tailand, Gvatemala va 
G‘arbiy Yevropa mamlakatlari (ayniqsa Frantsiya, Germaniya, Belgiya) kabilardir.
Spirtli ichimliklar ishlab chiqarish. 
Uzum yetishtirish va uzumdan 
olinadigan vino ishlab chiqarish mo‘tadil mintaqaning janubiy kengliklarida va 
subtropik iqlim mintaqasida joylashgan mamlakatlarda shakllangan. An’anaviy 
vinochilik O‘rta Yer dengizi, Qora dengiz va Kaspiy dengizi havzasidagi 
mamlakatlarda rivojlangan. Uzum vinosini ishlab chiqarish AQSh, Lotin 
Amerikasi mamlakatlari (ayniqsa Argentina va Chilida), JAR va Avstraliyada jadal 
rivojlanmoqda. 
Jahonda yiliga 260 mln gekalitrga yaqin uzum vinosi ishlab chiqariladi. 
Vinochilikda Yevropa mintaqasi yetakchilik qiladi, dunyoda ishlab chiqariladigan 
uzum vinosining ⅔ qismi ushbu mintaqaga to‘g‘ri keladi. Eng ko‘p vino ishlab 
chiqaruvchi mamlakatlar Italiya, Fransiya, Ispaniya hisoblanadi. Bu davlatlarga 
dunyoda yetishtiriladigan vinoning 55% i to‘g‘ri keladi. Shuningdek, uzum 
vinosini eng ko‘p ishlab chiqaruvchi davlatlar o‘nligiga AQSh, Argentina, 
Germaniya, JAR kabi davlatlar ham kiradi.
Ushbu tarmoqning yana bir yo‘nalishi pivo ishlab chiqarish hisoblanadi. 
AQSH, Xitoy, GFR ushbu soha yetakchilari bo‘lib, uning asosiy kompaniyalari 
G‘arbiy va Sharqiy Yevropa, Amerika, Osiyo, Avstraliya davlatlarida joylashgan.