U. X. Safarov, N. M. Karakulov

21
marta 
oliy darajadagi tashriflari amalga oshirildi. O‘zbekiston Prezidenti 
10
marotaba 
Turkmanistonga 
tashrif 
buyurgan 
bo‘lsa, 
Turkmaniston 
Prezidenti 
O‘zbekistonga 
11
marta kelgan. 
O‘zaro tovar aylanmasi hajmi izchil o‘sib bormoqda va 2016-yil yakunlari 
bo‘yicha qariyb 
213
million AQSh dollarini tashkil etdi. 
Ikki mamlakatning neft va gaz sohasida yaqindan hamkorlik qilishi g‘oyat 
muhim ahamiyatga ega. Muhim strategik xomashyoni eksport qilish yo‘nalishlarini 
diversifikatsiya qilish imkonini bergan «Turkmaniston-O‘zbekiston-Qozog‘iston-
Xitoy» transmilliy gaz quvurining qurilishi bo‘yicha yirik loyihaning amalga 
oshirilishi ikki mamlakatning ushbu sohadagi samarali hamkorligiga yaqqol misol 
bo‘la oladi. 
Transport kommunikatsiyalari iqtisodiy hamkorlik borasidagi yana bir 
muhim yo‘nalishdir. «O‘zbekiston-Turkmaniston-Eron-Ummon» yangi xalqaro 
transport-kommunikatsiya yo‘lagini tashkil etish bo‘yicha imzolangan ko‘p 
tomonlama shartnomaning hayotga tadbiq etilishi savdo-iqtisodiy aloqalarni 

---

227 
yanada mustahkamlash uchun qulay sharoit yaratadi, tranzit yuklar oqimini 
ko‘paytirishga ijobiy ta‘sir ko‘rsatadi. 
Madaniy-gumanitar 
hamkorlik 
ikki 
tomonlama 
munosabatlarni 
rivojlantirishning muhim omilidir. O‘zbekiston va Turkmanistonning madaniyat va 
san‘at namoyandalari ikki mamlakatda tashkil etiladigan festival, ko‘rgazma va 
forumlarda muntazam ishtirok etib kelmoqda. 
9.4.Tojikiston Respublikasi.
 
Maydoni 143,1 (142,0:142,6) km
2
. Aholisi 8,3 mln. kishi. Poytaxti —
Dushanbe shahri. Davlat tili tojik tili. Pul birligi — Tojik somoni. Mustaqillik 
kuni 9 sentyabr (1991 y.). Davlat rahbari – Prezident Emomali Raxmon. 
O’rta Osiyoning sharqiy qismlarida dunyoning eng baland tog’ tizmalari 
joylashgan. Tojikistonning 90% hududi ham tog’lardan iborat. Himolay tog’ 
tizmasi janubdan boshlanib Xitoyning g’arbiy chegarasigacha cho’zilgan bo’lsa, 
Hindikush, Qoraqurum, Tyan Shan tizmalari Tojikistonda birlashib Pomir tog’ 
tizmlaraini tashkil etadi. Pomir tog’ tizmalari Amu Daryoning manbaidir. 
Tojikiston Respublikasi Markaziy Osiyo davlatlarining janubi-sharqida 
joylashgan. Tojikiston 4 ta davlat (janubdan Afg’oniston, shimol va shimoli-
g’arbdan O’zbekiston, shimoli-sharqdan Qirg’iziston va sharqdan Xitoy) bilan 
chegaradosh .
Tojikiston ma’muriy-hududiy jihatdan 1 ta (Tog’li Badaxshon) avtonom 
oblast (viloyat), 2 ta (So’g’d va Xatlon) viloyatlari va respublika markaziga 
bo’ysinadigan Hisor vodiysi tumanlaridan iborat. Eng yirik shaharlari Dushanbe, 
Xo’jand, Tursunzoda, Qo’rg’ontepa va boshqalar. 
Tojikiston ma’muriy-hududiy bo’linishi 52-jadval 
Ma’muriy birlik 
nomi 
Aholisi
, ming 
kishi 
Hududi
, ming 
km
2 
Zichlik, 
1 km
2 
Rayonla
r soni 
Markazi 
1 
Dushanbe
846,4 
0,126 
6717,0 
4 
2 
Tog’li 
Badaxshon
226,9 
62,9 
3,6 
7 
Xorog 
3 
So’g’d
2 658,4 
25,2 
105,5 
14 
Xo’jand
4 
Xatlon
3 274,9 
24,7 
132,6 
24 
Boxtar 
5 
Respublika 
2 120,0 
28,5 
74,4 
13 
Dushanb

---

228 
markaziga 
bo’ysinadigan 
tumanlar
e
Tabiiy sharoiti va boyliklari.
 
Respublika hududining 50% 3000 metrdan 
balanda joylashgan. Respublika hududi asosan Pomir –Oloy va Tyan-SHan tog’ 
tizmalari (Qurama tizmasi) joylashgan. Mintaqada nafaqat Markaziy Osiyo balki 
MDH dagi eng baland nuqta Ismoil Samoniy cho’qqisi joylashgan (7495m). Bu 
yerda mintaqadagi eng yirik muzlik Fedchenko muziligi joylashgan.
Yirik daryolar Amudaryo (uning irmoqlari Vaxsh, Panj), Zarafshon va 
boshqalar. Respublika tog’li o’lka bo’lganligi sababli daryolarda yirik GESlar 
ishlab turibdi, ayniqsa, bu yerdagi Nurek GES katta ahamiyatga egadir. 
Respublika hududida foydali qazilmalardan neft (Qo’yi Vaxsh vodiysi va 
Konibodom rayonlari), qo’ng’irko’mir (Sho’rob) va toshko’mir(Fan-Yog’nob), 
volfram vamolibden, temir polimetall rudalari (Oltin topgan, Adrasman, CHorux-
Dayron va boshqalar), rangli metallar (oltin-28 ta koni, kumush, surma, simob), 
qo’rg’oshin-rux, misva vismudshuningdek osh tuzi (Xo’ja Mo’min, Xo’ja Sartis 
koni), ohaktosh, polimetall rudalari (Oltin topgan, Adrasman, CHorux-Dayron va 
boshqalar), tosh tuzi, dala shpati hamda issiq va sovuq mineral suvlar kabilar 
topilgan.