U. X. Safarov, N. M. Karakulov

O’simliklari.
 
Markaziy Osiyo relyefi va iqlimining xilma-xilligi bu o’lkada 
o’simliklar olamining rang-barang bo’lishiga sabab bo’lgan. Bu o’lkada Kavkaz, 
Eron, Sibir, O’rta yer dengizi bo’ylariga xos bo’lgan o’simliklar uchraydi. 
Markaziy Osiyoda 9000 dan ortiq o’simlik turi uchraydi. Mavjud 
o’simliklarning atigi 10 foizi chalacho’l va cho’l zonasida, qolgan 90 foizi esa 
tog’li rayonlarda tarqalgan. Markaziy Osiyo o’simliklarining tarqalish xususiyatiga 
ko’ra 4 ta geografik o’lkaga: dasht; chalacho’l; cho’l; tog’lar o’lkasiga ajratish 
mumkin. 
Dashtda asosan boshoqli o’t o’simliklari, bir yillik va ko’p yillik efemer 
o’tlar keng tarqalgan.
CHalacho’l shimolida boshoqli o’simliklar, janubida esa shuvoq va sho’ra 
ko’plab o’sadi. Bahorda ko’plab efemer va efemeroidlar; lola, chuchmoma, 
gulsafsar, ravoch, ayiqtovon va boshqalar. 
Markaziy Osiyo cho’llari ham shimoliy va janubiy deb ataluvchi tabiiy 
komplekslarga bo’linadi. SHimoliy cho’llar o’simlik olamining 30-40% ini shuvoq 

---

181 
tashkil etadi, qumli joylarda esa akasiyaning alohida turi- quyonsuyak, bug’doyiq, 
chalov, shuvoq, qizilcha, qiyoq keng tarqalgan. Janubiy qumli cho’llarda 
(Qoraqum,Qizilqum) asosan juzg’un, yantoq, quyonsuyak, qizilcha, astragul, 
qandim kabilar. 
Tog’larda: Astragul, kavrak, arpag’on, bug’doyiq, zarang, olma, yong’oq, 
archa, namataklar o’sadi. 
Hayvonot dunyosi. 
Markaziy Osiyo davlatlari hududining hayvonot dunyosi 
boy va rang-barang bo’lib, ular asosan dasht, chalacho’l va cho’l va tog’ sharoitiga 
moslashgan. O’lka hayvonot dunyosining aksariyati quruq va issiq yozga, sovuq 
qishga, suvsizlikka bardosh bera oladi. 
Dasht hayvonlari
.
Har xil qushlar, kemiruvchilar, tuyoqli hayvonlar keng 
tarqalgan. Qushlardan: to’rg’ay, oq kaklik, qutb boyqushi va boshqalar; 
kemiruvchilardan: har xil sichqonlar, kalamush, yumronqoziq va boshqalar; 
tuyoqlilardan: oqquyruq, jayron, tulki, tarpan (yovvoyi ot), qulon (yovvoyi eshak) 
va boshqalar; sudralib yuruvchilardan: ilonlarning bir qancha turlari mavjud.