U. R. Xamdamov, dj. B. Sultanov, S. S. Parsiyev, U. M. Abdullayev

Fayl operatsiyalari 
Fayllardagi operatsiyalar to‘plami va ayniqsa ularning belgilari 
tizimdan tizimga qarab farq qilishi mumkin, ammo fayllar bo‘yicha 
quyidagi asosiy operatsiyalarni ajratib ko‘rsatish mumkin: 

Faylni yaratish
(create). Fayl sarlavhasi yaratiladi; 

Faylga yozish
(write). Qoida tariqasida, bu yozuvlar yoki 
bloklar orqali amalga oshiriladi - ma’lumotlarning katta mantiqiy 
birliklari, kiritish/chiqarish operatsiyalarini optimallashtirish uchun bir 
nechta yozuvlarni birlashtiradi; 

Fayldan o‘qish
(read). Odatda yozuvlar yoki bloklar 
tomonidan ham amalga oshiriladi; 

Fayl ichidagi manzilni (joylashgan joyini) qidirish
(seek); 
Joylashuv yozuv yoki blok raqami bilan yoki faylning boshlanishini 
(birinchi yozuvdan oldingi holat) yoki faylning oxirini ko‘rsatuvchi 
maxsus nomlar bilan belgilanadi (oxirgi yozuvdan keyingi holat); 

Faylni o‘chirish
(delete). Fayl tizimining bajarilishiga qarab, 
xatolarni o‘chirib tashlash halokatli (UNIX) yoki tuzatilishi mumkin 
(MS DOS); 

Faylni qisqartirish
(Truncate); 

Faylni ochish
(open) – katalog tuzilmasidan faylni belgili 
nomi (yo‘li) bo‘yicha qidirish va uni o‘qish; 

Faylni yopish
(close) – bufer tarkibini fayl bloklariga yozish, 
tashqi xotiradagi faylni hozirgi holatiga muvofiq yangilash, fayl bilan 
bog‘liq bo‘lgan asosiy xotiradagi barcha tuzilmalarni bo‘shatish. 

Faylni nusxalash 
(copy) – fayldan nusxa olish; 

---

197 

Faylni ko‘chirish 
(move) – faylni boshqa joyga ko‘chirib 
o‘tkazish. 
Fayllarni almashish operatsiyalarini bajarish uchun (o‘qish, 
yozish), qoida tariqasida, fayl ochilishi kerak. Faylni yopish 
foydalanuvchi jarayonlari majburiyati hisoblanadi.