U. I. Inoyatov

TAYYOR MAHSULOTNI OMBORDA VA BUXGALTERIYADA HISOBGA OLISH

Texnika nazorati bo‘limi tomonidan qabul qilingan, tayyor holga keltirilgan mahsulotlar omborga topshiriladi. Bu jarayon ko‘pchilik korxonalarda topshirish nakladnoyi yoki mahsulot topshirish vedomosti orqali rasmiylashtiriladi. Hujjatlarda topshiruvchi, uning topshirish muddati, mahsulotning nomenklatura raqami, nomi, soni, reja tannarxi va tegishli moddiy javobgar shaxslarning imzosi qo‘yiladi.

Qabul hujjatlari asosida buxgalteriya mahsulot topshirish vedo- mostini yuritadi. Omborlarda mahsulot harakatining miqdor ko‘rsat- kichlaridagi hisobi varaqalarda yuritiladi. Varaqaga har bir kirim va chiqim, hujjatlari asosida mahsulot xarajati bilan bog‘liq operatsiyalar yozib boriladi.
Tayyor mahsulotlar ombordagi hisobi operativ buxgalteriya usuli bo‘yicha tashkil qilinadi, ya’ni har bir buyum nomenklatura raqamiga ombor materiallari hisobi kartochkasi ochiladi. (¹ M-17-shakli). Ombor hisobining to‘g‘ri yuritilganligi ombor hisobi kartochkasiga buxgalterning imzo qo‘yishi bilan tasdiqlanadi.
Moddiy javobgar shaxs ombor hisobi ko‘rsatkichlari asosida har oyda tayyor mahsulotlar qoldiq hisobi vedomostini to‘ldiradi. Bu yerda hisobi baholari bo‘yicha qoldiqlar taksirovka qilinadi va buxgalteriya hisobi ma’lumotlari (16-vedomostning 1-bo‘limi) bilan solishtiriladi.
Mahsulot kirimi va chiqimi bilan bog‘liq operatsiyalar rasmiy- lashtirilgan dastlabki hujjatlar ombor varaqalariga yozilganidan keyin buxgalteriyaga topshiriladi. Bu yerda hujjatlar tekshiriladi, guruhlanadi va ular asosida tegishli hisob registrlari tuziladi. Tayyor mahsulot harakatining pul shaklida ifodalangan hisobi ombor hisobi ma’lumotlari asosida buxgalteriyada yuritiladi.
Tayyor mahsulotning sintetik hisobi quyidagi schyotlarda yuritiladi:
2810-«Ombordagi tayyor mahsulot».
2820-«Ko‘rgazmadagi tayyor mahsulot».
2830-«Komissiyaga berilgan tayyor mahsulot».
2810-«Ombordagi tayyor mahsulot» schyoti korxonaning omborida
mavjud bo‘lgan tayyor mahsulot miqdorini bildiradi. Ushbu schyotning debeti 2010, 2110, 2310 va boshqa schyotlarning krediti bilan korres- pondensiyada korxona omboriga qabul qilingan tayyor mahsulotlar qiymatini ifodalaydi.
Hisob-kitobning jurnal order shaklida tayyor mahsulotlar analitik hisobi 16-vedomostda yuritiladi. Bu vedomost 4 ta bo‘limdan iborat bo‘lib, 1-bo‘lim «Tayyor mahsulotlarning pul shaklidagi harakati» deb nomlanadi. Unda mahsulotlarning hisobot oyi boshiga qoldig‘i, omborga qabul qilingani, xaridorlarga jo‘natilgani va hisobot oyi oxiridagi qoldig‘i, qabul qilingan bahoda hamda haqiqiy tannarxda ko‘rsatiladi.

2. 
   bo‘lim «Jo‘natilgan va sotilgan mahsulotlar» deb nomlanib unda jo‘natilgan mahsulotlar analitik hisobi xaridor korxonalar nomiga yozilgan har bir talabnomasi bo‘yicha alohida yuritiladi.
   
3. 
   bo‘lim «To‘langan va to‘lanmagan schyotlar» haqida umumiy ma`lumotlar deb nomlanib, unda jo‘natilgan va sotilgan mahsulotlar to‘g‘risida umumiy ma’lumotlar ko‘rsatilgan.
   
4. 
   bo‘limda soliq bo‘yicha soliq idoralari bilan hisob-kitob ma’lumot- lari keltiriladi.
   

16-qaydnoma. «Tayyor mahsulotning pul shaklidagi harakati».