Tuzuvchilar

 
OLIY GEODEZIYA fani bo‘yicha: 
Oliy geodeziyaning ilmiy va ilmiy-texnik vazifalari. Ilmiy va amaliy vazifalarni bajarishda 
matematika, fizika, mexaniqa, astronomiya, va shunga o‘xshash fanlar bilan aloqasi. Fanni 
geodeziya, kartografiya va kadastr yo‘nalishi bakalavrlarini tayyorlashdagi o‘rni. Umumer 
ellipsoidi va uning asosiy parmetrlari. Oliy geodeziyada qo‘llaniladigan koordinatalar sistemalari. 
Ellipsoidni berilgan nuqtasida bosh egrilik radiuslari. Meridian va parellel yoy uzunliklarini 
xisoblash. S’yomka trapetsiyasi ramkalari va maydonini hisoblash. O‘zaro normal qirqimlar va 
geodezik chiziqlar. Kichik sferik uchburchaklarni Lejandr nazariyasi bo‘yicha echish. Gauss- 
Kryuger yassi to‘g‘ri burchakli koordinatalari. Gauss-Kryugerni ellipsoiddan tekislikka konform 
proeksiyasi. YAssi to‘g‘ri burchakli koordinatalarni geodezik koordinatalar bo‘yicha xisoblash va 
aksincha. Gauss-Kryuger koordinatalarini bir zona sistemasidan ikkinchisiga ko‘chirib xisoblash. 
Ellipsoiddagi chiziq uzunligidan tekislikdagi uzunlikka o‘tishga tuzatma. Geodezik chiziq egriligi 
uchun ulchangan yo‘nalishlarga tuzatmalar. Yerning tuzilishi; og’irlik kuchi va uni o‘lchash 
xakida ma’lumot, shovun chizig’ining ogishi va uni gravimetrik hamda astrono-geodezik 
usullarada aniqlash haqida ma’lumot. Davlat nivelirlash tarmoqlari xakida asosiy qoidalar 
(nizom). 1 va 2 sinf nivelir yo‘llari; nivelirlash uchun kullaniladigan asboblar. Nivelir va nivelir 
reykalarini tekshirishlari va sinashi; nivelir yo‘llari loyihasini tuzish, nivelir belgilarini urnatish. 
Nivelirlash aniqligiga ta’sir etuvchi xatolar manbalari. Nivelirlashni bajarish; dastlabki 
xisoblashlar. Nivelir tarmogini parametrik usulda tenglash, o‘lchash aniqligini Baholash va nivelir 
belgilari balandligini xisoblash. Davlat triangulyasiyasi tarmoqlarini loyihalash, aniqligini 
Baholash; punktlar urnini joyda tanlash, markazlarni va er usti belgilarni kurish. Burchak o‘lchash 
asboblari; yukori aniq optik teodolitlar (T05, T1), elektron teodolitlar va ularni asosiy qismlari. 
Teodolitlarni tekshirishlari va sinashlari. Burchaklarni o‘lchashda xatolar manbaalari. 
Burchaklarni o‘lchash usullari. Doiraviy kabullar (Struve usuli) usulida yo‘nalishlarni o‘lchash. 
Keltirish elementlari va ularni aniqlash. Zenit masofalarni o‘lchash va nisbiy balandlikni 
xisoblash. Triangulyasiyada dastlabki xisoblashlar. Uchburchaklarni dastlabki echish va sferik 
ortikchani xisoblash. Yunlishlarni punkt markaziga keltirish. Punktlar dastlabki koordinatalarini 
xisoblash. Triangulyasiya tarmogini korrelatalar usulida tenglash, o‘lchashlar aniqligini Baholash 
va punktlar koordinatalarini xisoblash. Davlat poligonometriya tarmoqlari, poligonometriyani 

---

6 
qurish xususiyatlari. Burchaklar va tomonlarni o‘lchash, o‘lchashlar aniqligini Baholash. GPS va 
GLONASS sistemalari tarkibi. Er sirtidagi nuktalar koordinatalarini sun’iy yuldosh 
o‘lchashlaridan aniqlash; sun’iy yuldosh geodezik tarmoqlari; sun’iy yuldosh priyomniklari.