Tuzuvchilar: ttymi t f. n., dotsent R. S. Razikov ttymi t f. d professor S. S. Sulaymanov ttymi assistant H. M. Komilov Taqrizchilar: t f. n., dotsent

Kerakli jixozlar: Shovqinni ulchash laboratoriya kurilmasi, titrash va shovqinni o’lchagich ISHV-1 asbobi.




4.2.-Rasm.Shovqinni o’lchash asbobining
umumiy ko’rinishi.

4.1.-Rasm. Shovqinni o’lchash asbobining

sxematik ko’rinishi.
Shovqinga qarshi kurash usullari
Shovqinga qarshi kurash chora-tadbirlari quyidagi usullarda olib boriladi.
1) shovqinni,ajralib chiqayotgan manbayida kamaytirish;
2) shovqinning tarqalish yunalishini o`zgartirish;
3) sanoat korxonalari va tsexlarini oqilona planlashtirish;
4) sanoat korxonalari xonalariga akustik ishlov berish;
5) shovqinni tarqalish yulida kamaytirish.
Shovqinni ajralib chiqayotgan manbayida kamaytirish. Shovqinga qarshi kurashning ajralib chiqayotgan manbayida kamaytirish eng samarali usul hisoblanadi.
Shovqinning kelib chiqishiga asosiy sabab mashina mexanizm yoki uning ayrim qismlari harakati natijasida havoda elastik to`lqinlar harakatini vujudga keltiradi: Bunday to`lqinlarning hosil bo`lishiga olib keladigan harakatlanuvchi qismlarni o`z navbatida mexanik, aerodinamik, gidrodinamik va elektrodinamik bo`lib qarash maqsadga muvofiqdir.
Bu mashina va mexanizmlarning ishlash prinsiplaridagi tavsiflari va shovqin chiqarishga olib keladigan romillar har xil bo`ladi. Shovqin hosil bo`lishiga sababchi boladigan asosiy bitta band hammasi uchun umumiy. Bu ularni ishlatishda va ta’mirlashda standart talablarini bajarishdir. Tayyorlash va ta’mirlash vaqtida yo’l qo`yilgan noaniqliklar shovqin chiqarishning asosiy omili hisoblanadi.
Bu omildan qat’i nazar, biz shovqinlarni kelib chiqish xarakteriga asoslanib, ularni mexanik shovqinlar, aerodinamik shovqinlar, gidrodiaamik shovqinlar va elektromagnit shovqinlar turkumlariga bo`linadi.


Shovqinni xisoblash.
Xisob nuqtasidagi sovqin darajasi, dBa
Lxn = Lish - Δ Lyo - Δ Lso’n - Δ Lyash - Δ Le - Δ Lbino
Shovqinni masofada yoilish darajasi:
Δ Lyo=10 lg (r_n/r₀) r₀ = 7,5 m.
Δ Lyo=10 lg (115/7,5)=11,85dBa
Sovqinni xavoda so’nish darajasi:
Δ Lso’n = (α_voz* r_n )/100
gde α_so’n — so’nish koeffitsienti; α_so’n ⁼ 0,5 dBa/m.
Δ Lso’n = (0,5* 115 )/100=0,575dBa
Yashil o’simliklar orqali shovqinni pasaytirish: