Тузувчи : Файзуллаева Н

Markaziy bank foydasi

Amalda hukumatga beriladigan Markaziy bankning foydasi daromad hisoblanadi. Bunda shuni aytib o‘tish kerakki, bu summaga oltin valyuta avuarlarni qayta baholashdan foyda kiritilmaydi. Bundan tashqari u Markaziy bankning ayrim operatsiyalarini (masalan, oltin yoki valyutani sotish) emas, balki barcha bitimlarni aks ettirishi kerak.

7.5. Fiskal balansi. Byudjet tahlili

Agar davlat boshqaruv organlari (DBO) operatsiyalarini naqd pul xarajati nuqtai-nazaridan qaralsa, jami tushumlar doim jami to‘lovlarga teng. SHu sababli davlat organlarining byudjet hisoblari har doim balanslashgan. Lekin tahlil va qaror qabul qilishdan kelib chiqib, bir tomondan tushumlar va davlat organlarining grantlarini xarajat va kreditlash bilan alohida ko‘rib chiqish lozim. Davlat moliya statistikasi(DMS)da byudjet balansini jami daromadlar va jami xarajatlar orasidagi farq kabi ko‘rib chiqiladi.

Umumiy kamomad = (daromad+olingan transfertlar)-(xarajatlar +kreditlar-qarz to‘lovlari).

I. Daromad va xarajatlar:

1) soliq tushumlari;

2) oborotdan soliq;

3) aksiz soliqlvar;

4) daromaddan soliq;

5) korporatsiyalardan daromad solig‘i;

6) xususiy daromad solig‘i;

7) ijtimoiy sug‘urta va pensiya solig‘i;

8) tashqi savdo solig‘i va boshqalar.

Soliqdan tashqari tushumlar:

a) litsenziya;

b) yig‘ilishlar;

v) Makaziy bank foydasidan ajratma.

II. Xrajatlar va sof kreditlar:

1. Joriy xarajatlar:

a) ish haqi;

b) tovar va xizmatlar;

v) foiz to‘lovlari;

g) tashqi foiz to‘lovlari;

d) pensiya;

e) transfertlar;

yo) subsidiyalar;

j) kapital qo‘yilmalar.

2. Sof kreditlar:

a) yangi siyosat nuqtai-nazaridan kreditlash va kreditlarni yopish;

b) kreditlarni to‘lash.

Boshqacha qilib buni quyidagicha yozish mumkin:

kamomadning umumiy hajmlari musbat saldoni moliyalash –

naqd pulning sof ko‘payishidir.

SHunday qilib, davlat organining byudjet kamomadi daromadlar va grantlar hisobidan tushumlardan oshuvchi xarajatlar va sof kreditlashning qismidir. Davlat organi kamomadni qarz olib va yoki o‘z likvid mablag‘larini sarflab qoplaydi. Byudjet balansining bunday an’anaviy ta’rifi byudjet tahlilida juda muhim. CHunki u umuman olganda davlat organining moliyaviy holati va hatto bu pulkredit sohasida, ichki talabda va to‘lov balansida qanday aks etishi to‘g‘risida to‘liq tushuncha beradi.