Тузувчи : Файзуллаева Н

 
2. Pulga talabning klassik nazariyasi. 
Pulning miqdoriy nazariyasi pulga bo’lgan talabni almashinuv tenglamasi yordamida 
aniqlaydi: 
M · V = P · Y 
Bu yerda: M – muomaladagi pul miqdori; V – pulning aylanish tezligi; 
P – baholar darajasi (baho indeksi); Y – real YAIM. 
Pulning aylanish tezligi, iqtisodiyotda bitimlar tarkibi nisbatan barqaror bo’lganligi uchun 
ham doimiy kattalik deb qabul qilinadi. Ammo bank tizimiga hisob-kitoblarni tezlashtiruvchi 
texnik vositalar joriy qilinishi natijasida u o’zgarishi mumkin. V doimiy bo’lgan sharoitda 
almashtirish tenglamasi quyidagicha bo’ladi: 
M · V* = P · Y
(Fisher tenglamasi), bundan:
P · Y 
M= ----------- 
V* 
P · Y – nominal YAIM miqdorini bildirishini va doimiy miqdorligini hisobga olsak, 
muomala uchun zarur bo’lgan pul miqdori ishlab chiqarilayotgan tovarlar va xizmatlar miqdori 
*
Саидова Г., Шадыбаев Т. Макроэкономика Т., ИПАК «Шарк» 2003, 34 -с.. 

---

99 
va ularning bahosi o’zgarishlariga, boshqacha aytganda, nominal YAIM o’zgarishiga bog’liq. 
Muomaladagi pul massasining o’zgarishi, klassik nazariyaga ko’ra, Y sekin o’zgarishi tufayli 
asosan baholar darajasiga ta’sir ko’rsatadi. Bu holat “pulning neytralligi” nomini olgan. 
Monetaristlar qoidasiga ko’ra hukumat pul massasining o’sish sur’atini, real YAMMning 
o’rtacha o’sish sur’ati darajasida ta’minlab tursalar iqtisodiyotda baholar darajasi barqaror 
bo’ladi. 
Fisher tenglamasidan tashqari bu tenglamaning boshqa bir shakli Kembrij tenglamasidan 
ham keng foydalaniladi: 
M=k*PY
Bu yerda: k= 1/V – pulning aylanish tezligiga teskari miqdor.
k - koeffitsiyentni nominal pul miqdori (M)ning daromadlar (P·Y)dagi ulushini ko’rsatadi. 
Kembrij tenglamasi turli darajada daromadli bo’lgan turlicha moliyaviy aktivlar 
mavjudligini va daromadni ularning qaysi biri ko’rinishida saqlashni tanlash imkoniyati 
mavjudligini ko’zda tutadi. 
Pulga real talab quyidagi ko’rinishda hisoblanadi: