Тузувчи : Файзуллаева Н

Nazorat va muxokama uchun savollar 
1. Makroiktisodiy taxlilni paydo bulishini tavsiflab bering. 
2. Mikroiktisodiyot va makroiktisodiyot nimalarni urganadi ?. 
3. Iktisodiy xudud nima ?. 
4. Rezident tushunchasini ta’riflab bering. 
5. Rezident shaxs va rezident korxona tushunchalar farklarini izoxlang. 
Asosiy adabiyotlar 
1.
Agapova T.A.Seregina S.F. Makroekonomika:Uchebnik.-7-ye izd.pererab. i dop.-
M.:Izdatelstvo “Delo i servis”, 2005. 23-48 s.s. 
2.
Axmedov D.K.,Ishmuxamedov A.Ye., Jumaev K.,Djumaev Z.A. «Makroiktisodiyot» T.: 
O‘zbekiston Yozuvchilar uyushmasi Adabiyot jamgarmasi nashriyoti 2004, 18-29 
b.b. 
3.
Makroekonomika. Teoriya i Rossiyskaya praktika: Uchebnik 2-ye izd., pererab. i dop./ 
pod.red. A.G. Gryaznovoy i N.N.Dumnoy.-M.:Knorus,2005, 25-60 s.s.
4.
Kiseleva e.A. Makroekonomika: Kurs leksiy. – M.:Izd-vo eksmo, 2005-352 s. 
5.
Saidova G., Shadibaev T. Makroekonomika T., IPAK «Shark» 2003, 7-13 s.s. 
 
 
 
 
 

---

15 
3-Mavzu. Asosiy makroiqtisodiy ko’rsatkichlar va ularni hisoblash 
Reja 
1. Milliy iqtisodiyotni tahlil qilishda qo’llaniladigan asosiy ko’rsatkichlar. 
2. Yalpi ichki mahsulot tushunchasi va uni hisoblashning asosiy shartlari. 
3.YaIM ni ishlab chiqarish uslubida aniqlash. 
4. YaIMni xarajatlar bo’yicha hisoblash. 
5. YaIM ni daromadlar bo’yicha hisoblash. 
6. Milliy hisobchilik tizimidagi boshqa ko’rsatkichlar va ular o’rtasidagi nisbat. 
7. Nominal va real YaIM. 
8. Asosiy makroiqtisodiy ayniyatlar. 
 
1. Milliy iqtisodiyotni tahlil qilishda qo’llaniladigan asosiy ko’rsatkichlar 
Mamlakat iqtisodiyoti rivojlanishini tahlil qilish, milliy iqtisodiyot rivojlanishidagi 
muammolarni aniqlash hamda uni yanada rivojlantirish bo’yicha chora-tadbirlar ishlab chiqarish 
uchun bir qator iqtisodiy ko’rsatkichlardan foydalaniladi. Alohida firmalar faoliyatiga baho 
berishda qo’llaniladigan ko’rsatkichlardan farqli tarzda bu ko’rsatkichlar milliy iqtisodiyotning 
barcha sub’yektlari faoliyatiga umumiy baho berish, makroiqtisodiy tahlil o’tkazish, mamlakat 
iqtisodiyotining jahon xo’jaligida raqobatga bardoshliligi darajasini aniqlash imkonini beradi.
Bu ko’rsatkichlarga quyidagilar kiradi: 
· Yalpi ichki mahsulot (YaIM), Sof ichki mahsulot (SIM), Yalpi milliy daromad (YaMD), 
Sof milliy daroimad (SMD), shaxsiy daromad (ShD), Shaxsiy tasarrufidagi daromad (ShTD), 
Iste’mol(S), Jamg’arish (S) ko’rsatkichlarining hajmi va o’sish sur’atlari; 
. iqtisodiyotning tarkibiy tuzilishi; 
. mamlakat eksporti va importi hajmi, tarkibi, YAIMdagi ulushi va o’sish suratlari; 
. resurslardan foydalanishning samaradorligini xarakterlovchi ko’rsatkichlar (Mehnat 
unumdorligi, Fond qaytimi); 
· davlat byudjeti taqchilligi, deflyator, iste’mol baholari indeksi, inflyatsiyaning o’sish 
sur’atlari; 
· ishsizlik darajasi va ishsizlar soni, aholining ish bilan bandlik darajasi; 
· aholining moddiy ne’matlar va xizmatlar iste’moli hajmi, ularning jamg’armalari, ish 
haqining quyi miqdori va boshqalar. 
Davlat byudjeti taqchilligi va inflyatsiya surati kabi ko’rsatkichlar umumiy makroiqtisodiy 
vaziyatga baho berishda qo’llanilsa, YaIM, SIM, YaMD, SMD, ShD, ShTD, S, S ko’rsatkichlari 
milliy ishlab chiqarishning parametrlarini va dinamikasini tahlil etishda foydalaniladi.
Bu ko’rsatkichlar iqtisodiyotning barcha sub’yektlari faoliyatlari natijasi sifatida 
aniqlanib, ularni hisoblashning asosini Milliy hisobchilik tizimi(MHT) tashkil etadi. MHT 
mamlakat buxgalteriyasi vazifasini o’tagani holda uning standartlaridan kelib chiqqan holda 
makroiqtisodiy ko’rsatkichlarni hisoblash, mamlakatlararo taqqoslovlarni amalga oshirish 
imkonini beradi. 
Mamlakat iqtisodiyotining haqiqiy holatini o’rganish, unga tizimli baho berish uchun 
yuqorida sanab o’tilgan barcha ko’rsakichlardan foydalanish zarur, aks holda bir tomonlama 
yondoshuvga yo’l qo’yilishi mumkin.