Тузувчи : Файзуллаева Н

8.Doiraviy okimlar modelini doiraviy aylanish tusini olishining shartlari kanday? 

---

12 
Asosiy adabiyotlar 
1.
Agapova T.A.Seregina S.F. Makroekonomika:Uchebnik.-7-ye izd.pererab. i dop.-
M.:Izdatelstvo “Delo i servis”, 2005. 14-22 s.s. 
2.
Axmedov D.K.,Ishmuxamedov A.Ye., Jumaev K.,Djumaev Z.A. «Makroiktisodiyot» T.: 
O‘zbekiston Yozuvchilar uyushmasi Adabiyot jamgarmasi nashriyoti 2004, 7-17 b.b. 
3.
Ivashkovkiy S.N. Makroekonomika: Uchebnik.-2-ye izd., dop.- M.: Delo, 2002, 11-18 
s.s. 
4.
Tarasevich L.S., Grebnikov P.I., Lusskiy A.I. Makroekonomika:Uchebnik.- 5-ye izd. , 
ispr. i dop. –M.: Yurayt-Izdat, 2004, 12-28 s.s. 
 
2-MAVZU. MAKROIKTISODIY TAXLIL METODOLOGIYaSI 
Reja : 
1. Makroiktisodiy taxlil metodologiyasi. 
2. Mikroiktisodiyot va makroiktisodiyot.
3.Milliy xisob tizimining asosiy tushunchalari. 
Makroiktisodiet fani bozor iktisodietini tadkik kiluvchi fanlarning biri bulib, u uzida kuplab 
bozor iktisodieti munosabatlarini urganuvchi barcha anik fanlarining nazariyasiga, uslubiga, matematik
apparatiga tayanadi. Birok uning uz uslubiyati va ob’ekti mavjud. Makroiktisodietni samarali tartibga 
solish bilan uning rivojlanishiga kulay iktisodiy, xukukiy, tashkiliy vaziyat yaratiladi. Jaxondagi barcha 
tarakkiy etgan, sanoatlashgan mamlakatlarda makroiktisodietni boshkarish makromodellari yaratilgandir. 
Ularni yaratish uchun bir andozadan foydalanmasdan, balki makromodel-larni yaratishda
xar bir davlat uzining barcha iktisodiy, milliy, geografik va boshka xususiyatlarini e’tiborga 
olishi lozimdir. Keyingi yillarda kup marta tilga olinaetgan Turkiya modeli, Shvesiya modeli,
AKSh modeli, Janu-biy Koreya modeli, Yaponiya modeli va xokazolar shu davlatlarning 
makromodel-laridir. Shu bilan birga makroiktisodietning umumiy nazariyasi mavjud bulib, uni
chukur bilmay turib milliy iktisodietni rivojlantirish mumkin emas. 
Klassik siesiy iktisodi X1X asrning oxirida 2ta iktisodiy 
bilimga - marksistik va neoklassik nazariyaga asos soldi. Neoklasik bilim iktisodiy nazariya 
nomi bilan chegaralangan resurslardan optimal foydalanish yullarni anikllash (topish) 
muamolarga bagishlangan bulib kiyinchalik makroiktisodiy nazariyaga aylandi.
Bizga ma’lumki, klassik nazariyada Adam Smit nazariyasidan 
boshlab davlatda bozor mexanizmi makroiktisodiy barkarorlikni taminlaydi. Davlatni 
iktisodietning barkarorlashtirishga aralashuvi tizimni bekarorlikka olib keladi va iktisodiy 
tebranishlarni kuchaytiradi degan ta’limot mavjud edi. 
Avvalari makroiktisodiy nazariyani asosini mikroiktisodiy taxlil, yani aloxida firmalar 
takomillashgan bozorda xarajatlarni minimallashga erishishiga va daromadni oshirishga 
asoslangan edi. 
Bu davrda jamiyatning iktisodiy xolati aloxida firmalarning iktisodiy avxoli bilan bir 
xil taxlil kilinar edi va firmalarning samaradorligi jamiyatning samaradorligi bilan teng deb
xisoblanar edi. Iktisodietga davlatning aralashuvini tan olmas edilar va rakobatli bozorda 
umumiy talab va taklifini xamma vakt muvozanatga olib kelishni kup iktisodchilar 
isbotlamokchi buldilar. 
1929-1933 yillardagi iktisodiy inkiroz yukoridagi nazariyalarni 
notugriligini kursatdi. 

---

13 
Shundan sung iktisodiet fani ikki bulimlarga bulindi. Biri mikroiktisodietnga ikkinchisi 
makroiktisodietga. Mikroiktisodietda shaxs, oila, korxona, tashkilotlar, firma va tarmoklarning 
iktisodieti urganiladi. 
Makroiktisodietda ma’lum davlat mikesida, iktisodiet kay darajada tez rivojlanaetgani,
ishlab chikarilgan maxsulot xajmi kancha ekanligi, jami daromad kancha bulganligi taxlil
kilinadi. 
Bunda ish bilan bandlik darajasini oshirish, tovarlar va xizmatlar 
ishlab chikarishni kupaytirish muammolarni xal etish yullarini izlaydi. 
1936 yilda mashxur ingliz iktisodchisi Djon Meynkard Keynsning "ISh BILAN 
BANDLIK,PROTSENT VA PULNING UMUMIY NAZARIYaSI" kitobi chikdi.Unda ish bilan 
tula band kilishni ta’minlash, iktisodiy 
jarayonlarning stixiyaligini cheklash uchun davlatning anik maksadni 
kuzlab chora tadbirlar kurishni zarurligini nazariy jixatdan asoslab berdi va u xozirgi 
makroiktisodiet nazariyaga va makroiktisodiy siesatga asos soldi. 
Shunday kilib, makroiiktisodiet fani ish kuchini ishlatish, miliy daromad,umumiy 
narx,tebranish(uzgarishlarni)ni taxlil kilish va oldini olish masalalariga bagishlangandir.