Turlari: Bayon o`tkazish

Ta’limiy insholar sinfda yoki uyda o`quvchi tomonidan yozilib, nazariy va amaliy bilimlarni mustahkamlash, ijodiy fikr yuritishga, uni to`g’ri izhor qilishga qaratilgandir.
Sinov insholari o`quvchining insho yozish ko`nikma va malakalarini sinash uchun ma’lum mavzular o`tib bo`lingach, chorak yoki yil oxirida, imtihon va olimpiadalarda olinadi.
Adabiy insholar maktabning adabiyotdan o`quv dasturiga kirgan materiallarga asoslangan mavzular asosida yoziladi.
Ijodiy insholar tabiat, jamiyat, fan va madaniyat, san’at asari yoki tarixiy voqea
asosidagi taassurotlar izhori bilan xarakterlanadi.
Obzor insholar adabiyotdagi u yoki bu masala atrofida fikr yuritishni taqozo qiladi. Shu masala bilan bog’liq ravishda qator asarlar yoki mualliflarga murojaat qilinadi. Umumiy tarzda xarakterli xususiyatlari ko`rsatiladi.
Monografik insholar bir yozuvchi, bir asar yoki bir adabiy qahramon haqidagi mavzuga bag’ishlangan bo`ladi.
Qiyosiy insholar ikki yoki bir nechta adabiy qahramonni, badiiy asar yoki badiiy obrazni choQishtirishga asoslanadi.
Taqriz xarakteridagi insholar badiiy asar haqida, tasviriy san’at, musiqa yoki boshqa xil san’at asarlari haqidagi taqriz shaklida yoziladi.
Mulohaza tarzidagi inshoda ma’lum masala bo`yicha o`quvchi yoki talabaning shaxsiy mulohazalari, boshqa mulohazalarga munosabati izhor qilinadi. O`rta maktabda insholarning adabiy, adabiy-ijodiy, ijodiy-erkin turlari beriladi. Olimpiada va insho ko`riklarida esa taqriz va obzor xarakteridagi insho
turlariga ham murojaat qilinadi.
Insho yozish - murakkab aqliy mehnat jarayoni. U o`quvchidan o`z fikrlarini dalillar vositasida mantiqan izchil, obrazli, grammatik va uslubiy jihatdan to`g’ri izhor etishni talab qiladi. O`quvchini inshoga tayyorlash uchun til va adabiyot fani o`qituvchisi tomonidan uzoq yillar maqsadga yo`naltirilgan tarzda mashg’ulotlar tizimini tashkil etish talab qilinadi.
Og’zaki va yozma nutq o`stirish usullarining barchasi kompleks qo`llanilgandagina adabiyotdan yoziladigan inshoning yuksak saviyada bo`lishiga erishish mumkin.