Turlari: Bayon o`tkazish

Qisqartirib, ixcham bayon yozish

Qisqartirib, ixcham bayon yozishning ahamiyati shundaki, biror ertak va hikoyaning mazmunini umumlashtirib, asosiy g’oyani lo`nda ifodalash uchun o`quvchini faol va mustaqil fikrlashga undaydi, keng hajmli matn yuzasidan koispekt tuzish malakasini shakllantiradi.
Qisqartirib yozish malakasini hosil qilish uchun matn yuzasini savol shaklida reja tuza bilish muhim o`rin tutadi. Keyin ular savolga qisqa javob yozadilar. Qisqartirib, ixcham bayon yozishning asosiy talabi shuki, matnning asosiy mazmuniga zarar etkazmagan holda, ikkinchi darajali voqea-hodisalarni qisqartirib, g’oyat muhim ahamiyatga ega bo`lgan o`rinlar qoldiriladi. Qiqartirilgan bayonning murakkablik tomoni shundaki, o`quvchi muallifniig asosiy fikrini saqlagan Holda nihoyatda qisqa, ixcham yozishni o`rganadi. Shunga qaramay, mazkur bayon ustida uzluksiz ishlash zarur.
1.2. Insho o`tkazish texnologiyasi

O`quvchilarning fikrlash doirasini kengaytirishda inshoning ahamiyati beqiyosdir. Insho til va adabiyot darslarida qo`llaniluvchi muhim yozma ish turlaridan sanaladi. Insho yozuvchi o`zining shaxsiy fikr va taassurotlarini inshoning mavzusi va materiali talab qilgan, iqtidori imkon bergan tartibda yozma ravishda izhor qiladi.

Insho yozishga o`rgatish - uzoq davom etuvchi murakkab jarayon. Bu jarayonning faqat eng muhim o`rinlarigagina to`xtalib o`tishni lozim topdik. Insho uchun 4 soat beriladi. Hajmi – 5-7 bet (qoralamasi bilan).
Insholar o`rta maktablarda, litsey, kollej va boshqa o`quv yurtlarida didaktik maqsadlariga ko`ra ikki turli bo`ladi:

1. 
   ta’limiy insholar;
   
2. 
   sinov insholari.
   

Janri va tematik xususiyatlariga ko`ra esa insholar uch turli bo`ladi:

1. 
   adabiy;
   
2. 
   adabiy-ijodiy;
   
3. 
   ijodiy.
   

G’oyaviy-uslubiy xususiyatlariga ko`ra insholarni besh turga bo`lish mumkin:

1. 
   obzor;
   
2. 
   monografik;
   
3. 
   qiyosiy;
   
4. 
   taqriz;
   
5. 
   mulohaza.