Turizmda axborot texnologiyalari

2.2-rasm. Semantik axborot miqdorining tezaurus bilan bogHiqligL
Ushbu grafikdan ko‘rinib turibdiki, Ic ning qiymati ikki holda 
nolga teng bo'ladi, ya’ni:
1 Agar Sp = 0 bo‘Isa, unda foydalanuvchi kelayotgan 
ma’lumotlami qabul qilmaydi, ya’ni tushunmaydi;
2 Agar Sp 
—*
oo bo‘Isa, unda foydalanuvchi hamma narsani 
biladi va shu bois kelayotgan ma’lumotga zaruriyat yo‘q.
Semantik axborot miqdorining, Ic ning, maksimal qiymati S 
ning Sp ga teng bo‘lganda erilishadi va Sp=Sp opt. Ya’ni 
foydalanuvchi o‘zlashtirilishi lozim bo‘lgan axborotlaming
42

---

mazmuniy qismi S va foydalanuvchining tezaurusi Sp bir-biriga 
teng bo‘ladi.
Pragmatik axborot o‘lchovi ma’lumotni qay darajada foydali 
ekanligini anglatadi.
Kiritilgan o‘lchov birliklarini taqqoslash maqsadida quyidagi 
jadvalni keltiramiz.
Axborot o‘lchovi
O'lchov birligi
Misollar 
(kompyuter sohasi 
uchun)
Sintaktik yondashuvi Mavhumlikning 
kamayishi darajasi
Voqea sodir bo‘lishi 
taxmini
Kompyuter
yondashuvi
Axborot yetkazib be- 
rish birliklari
Bit, bayt, Kbayt va 
hokazolar
Semantik
Tezaurus
Iqtisodiy ko‘rsatkichlar
Amaliy dasturlar
hajmi, shaxsiy
kompyuter,
kompyuter
tarmoqlari va
hokazolar
Rentabellik,
unumdoriik,
amortizatsiya
normasi va hokazolar
Pragmatik
Qo'Ilashdagi foydasi
Xotira hajmi, komp­
yuter 
unumdorligi, 
ma’lumotlarni 
uzatish tezligi 
va 
hokazolar 
|
Uzunlik, massa, vaqt va boshqalami oichash uchun asbob va 
0‘lchash usullari o‘ylab topilgan.
Ma’lumotdagi axborot miqdorini qanday bilish mumkin? 
Ikkilik ma’iumotlar uchun bunday sonli o‘Ichov sifatida 
iM'lumotdagi bitlar sonidan foydalaniladi. Ushbu miqdor 
ew’lumotning axborot hajmi deb ataladi.
43

---

Bit va baytlardan xotiraning sig‘imini o‘lchash va ikkilik 
ma’lumotlami uzatish tezligini o‘lchash uchun foydalaniladi. 
Uzatish tezligi bir sekundda uzatiladigan bitlar soni bilan 
o‘lchanadi (masalan 19200 bit/s).
Ikkilik ma’lumotlarda axborotning miqdorini o‘lchash uchun 
bit va baytlardan tashqari quyidagi kattaroq birliklardan ham 
foydalaniladi: