Turizmda axborot texnologiyalari

manbalardan 
tushayotgan ma’lumotlami ulami bir-biri bilan 
tiqqoslash 
mumkin bo‘Iishini ta’minlash, ya’ni ulardan foydalana 
Olish darajasini 
oshirish uchun bir xil shaklga keltirish;
• ma’lumotlami filtrlash (tozalash) - qaror qabul qilish uchun 
Zirurati 
yo‘q bo‘lgan "ortiqcha" ma’lumotlami chiqarib tashlash, 
bunda 
"shovqin"ning darajasini pasayishi, ma’lumotlaming 
haqqoniyligi 
va adekvatligi o‘sishi lozim;
• ma’lumotlami saralash - foydalanishga qulay bo‘lishi uchun 
M ’lumotlami 
berilgan belgilar bo‘yicha tartibga keltirish; bu 
•xborotga 
murajaatni osonlashtiradi;
37

---

• ma’lumotlami arxivlashtirish - ma’lumotlarning qulay va 
foydalanishga oson shaklda saqlanishini tashkil qilish; ma’lu­
motlami saqlashga ketadigan xarajatlami pasaytirishga xizmat 
qiladi va axborot jarayonining umumiy ishonchliligini oshiradi;
• ma’lumotlami himoyalash - ma’lumotlaming yo‘qotib 
qo'yilishining oldini olishga, ulami qayta yaratishga va modifi- 
katsiyalashga yo‘naltirilgan choralar majmui;
• ma’lumotlami uzatish - axborot jarayonining bir-biridan 
uzoqlashgan ishtirokchilari o‘rtasida ma’lumotlami qabul qilish va 
uzatishdir. Bunda informatikada ma’lumotlaming bazasini server, 
iste’molchini mijoz deb atash qabul qilingan;
• ma’lumotlami qayta tuzish - ma’lumotlami bir shakldan 
boshqasiga o‘tkazishdir. Ma’lumotlami qayta tuzish ko‘pincha 
axborot tashuvchining turi o‘zgarishi bilan bog‘liq bo‘ladi. 
Masalan, kitoblami odatdagi qog‘oz shakllarda saqlash bilan birga, 
ulami elektron shaklda ham saqlash mumkin. Shuningdek, 
ma’lumotlarni ko‘p marotaba qayta tuzish (boshqa shaklga solish) 
zarurati, ulami uzatish paytida, ayniqsa, bu ish ushbu turdagi 
ma’lumotlarni uzatishga mo‘ljallangan vositalar bilan amalga 
oshirilayotgan paytda vujudga keladi. Misol tariqasida shuni 
eslatish mumkinki, ma’lumotlaming raqamli oqimlarini telefon 
tarmoqlari (ular awalida faqat analog signallami diapazonda 
uzatishga mo‘ljallangan edi) kanallari orqali uzatish uchun raqamli 
ma’lumotlami tovush signallariga o‘xshash narsaga aylantirish 
zarur bo‘ladi. Bu ishni maxsus uskunalar - telefon modemlari 
bajaradi.