Turizmda axborot texnologiyalari

Intranetni tashkil etish.
Intranetni yaratish uchun qator tashkiliy va texnologiyaviy 
masalalami rejalashtirib, ulami amalga oshirish lozim.
230

---

Tashkiliy masalalar.
Awalo, Intranet strategiyasini belgilovchi qarorlar qabul 
qiluvchi mas’ul shaxs - Intranet rahbari tanlanadi va uning 
Ixtiyoriga 
maslahatchilar 
va 
ishchi 
guruh 
biriktir i ladi. 
Maslahatchilar sifatida Intranet yaratish tajribasiga ega mutaxassis- 
ekspertlar tanlanadi. Ishchi guruhga tarmoq tizimi ma’muri, Web - 
masterlar, tarmoq xavfsizligi bo'yicha mutaxassis, axborot 
ta’minoti bo‘yicha mutaxassis, dasturlovchilar va foydalanuvchilar 
vakillari kiritiladi. Intranetdan foydalanuvchilar vakillari uchun 
qisqa muddatli o‘qish tashkil etiladi.
Texnologik masalalar.
Intranet yaratishda quyidagi tamoyillar asos qilib olinadi:
•Mavjud kompyuter tarmog‘i (agar u mavjud bo‘lsa) yoki unga 
tegishli qismlardan imkoni boricha to‘la foydalanish;
• Sinovdan o‘tgan mavjud texnologiyalami qo‘llash;
•Tayyor dasturiy ta’minotlarini qo‘Hash;
•Internetning ochiq standartlaridan foydalanish;
•Intranetning bosh texnologiyasi - Web texnologiyasidir.
Chunki, u axborotni nashr qilish va undan birgalikda foydalanish 
uchun juda qulay bo‘lib, tarmoqning asosiy tuguni Web -server 
hosil qilish uchun katta mablag4 talab qilmaydi.
•Yuridik shaxs hududida Intranet yaratilishi oldindan ishlab 
turgan kompyuter tarmog‘i bor - yo‘qligi Intranet yaratish bo‘yicha 
bajariladigan ishlar ko'lami va tartibiga, yechimlar mazmuniga va 
ish muddatlariga juda katta ta’ sir ко ‘rsatadi.
Mavjud kompyuter tarmog‘i asosida Intranet yaratish
Mavjud kompyuter tarmog‘ida Intranet yaratishda uni quyidagi 
tarkibiy qismlardan tashkil topgan deb qarash mumkin:
• Kompyuter tarmog4 i;
•TCP/IP protokolini qoilab-quwatlaydigan bo‘lishi lozim;
•Kompyuter-server; bu kompyuter tarmog4 idagi mavjud yo 
unga qo4shimcha kompyuter bo‘lishi mumkin;
• Serveming dasturiy ta’minoti; u Web-tarmoq yaratishga, shu 
jumladan, 
mijozlardagi 
brauzerlarning HTTP 
formatidagi 
so‘rovlarini qo‘llab-quwatlaydigan bo‘lishi lozim;
231

---

•Kompyuter-mijozlar; bular kompyuter tarmog‘ida mavjud yo 
unga qo'shimcha kompyuterlar boiib, ularda TCP/IP protokolini 
qoilab-quwatlovchi brauzer o‘rnatilib, tarmoq dasturiy ta’minoti 
sozlab qo‘yilgan boiishi lozim;
•Axborot xavfsizligi tizimi; mavjud himoya tizimi boshqatdan 
qayta qurishni talab qiladi.
Intranetning asosiy qismi Web-tarmoqni yaratish uchun odatda 
quyidagi amallami bajarish kifoya:
•Kompyuterlarni TCP/IP tarmogiga birlashtirish;
•Tarmoq serverlaridan biri asosida Web-server hosil qilish;
• Web-serverda barcha zarur hujjatlami, audio-, video-fayllami, 
ma’ lumotlar j amg‘ armalarini j oylashtirish;
•Har bir mijoz kompyuterida Web-brauzer o‘matish.
Agar fayl serveri sifatida kompyuter tarmog4 ida Windows NT 
Server tizimi ishlatilayotgan boisa Web-server o4matish juda oson 
kechadi. Buning uchun Microsoft Book Office li kompakt-diskdan 
Microsoft Intemet Information Server (MllS)ni unga yuklash 
kifoya. Uni www.microsoft.com dan yuklab olish ham mumkin. 
MIIS o4matish ustasi asosan uchta axborot serverini kompyuterga 
o4matib qo‘yadi, bular:
• Web-server - axborot nashr etish uchun;
•FTP-server - fayl uzatib olish uchun;
•Gopher-server - serverdan fayllami izlab olish uchun.
Web-texnologiyasiga qo4shimcha sur’atda Intemet texnologiya­
laridan boshqalarini ham qo4llash lozimligini aniqlab ulami amalga 
oshiruvchi dasturlami o4matish lozim. Bular elektron pochta (POP3 / 
SMTP), teleanjuman (NNTP - network news transfer protocol) 
xizmatlarini yoiga qo4yish uchun mo4ljallangan dasturlar - proto- 
kollar bo4lishi mumkin. Shuningdek, mavjud kompyuter tarmogi- 
dagi axborot himoyasi vositalarini boshqatdan qayta qurish lozim.