Turizmda axborot texnologiyalari

6.1. Internet va intranet tarmog‘i, ularni tashkil etish
227

---

WWW - global gipermatnli tizim bo‘lib, ma’Iumotlarni 
uzatish Intemet orqali bajarilib, uzatish protokoli sifatida HTTP ga 
asoslangan. 1993-yil Mark Anderson rahbarligida birinchi 
gipermatnli Mosaic grafik brauzeri ishlab chiqildi. Intemet 
doirasida 1981-yilda 213 ta kompyuter qo‘shilgan bo‘lsa, 1992- 
yilda 727000 ta kompyuter, 2012-yilga kelib Intemetda ( CIA 
World Factbook 2012 ma’lumotlari bo‘yicha) 700 mlndan ortiq 
kompyuter mavjud edi.
Web-server - tarmoqqa ulangan kompyuter yoki undagi dastur 
hisoblanib, umumiy resurslami kliyentga taqdim etish yoki ulami 
boshqarish vazifalarini bajaradi. Web-serverlar ma’lumotlar 
bazalari va multimediyali maTumotlami bir-biriga moslashtiradi; 
Web-serverda Web-sahifa va Web-saytlar saqlanadi.
World Wide Web (WWW, Butun dunyo o‘rgimchak to‘ri) - bu 
kliyent-server texnologiyasi asosida tashkil etilgan, keng tarqalgan 
Intemet xizmatidir.
2012-yil oxirida Intemetdan foydalanuvchilar soni 2,4 
milliardni tashkil qilgan boisa, 2020-yilga kelib, ushbu ko‘rsatkich 
5 mlrdga yaqinlashishi e’tirof etilmoqda.
№ Ko'rsatkich
2002-yil
2012-yil
1
Foydalanuvchilar soni
0.5 mlrd
2.4 mlrd
2
Foydalanish darajasi (bir 
kunda)
46 daqiqa
4 soat
3
Web-saytlar soni
3 mln
555 mln
4
Intemet tezligi
512 Kbit/ 
soniya
40
Gbit/soniya
5
Web-sahifani yuklash
16 soniya
6 soniya
6
Ijtimoiy tarmoq 
foydalanuvchilari soni
3 mln
900 mln
(Kompyutemi 
intemetda 
ishlash 
tezligini, 
masalan, 
http://www.speedtest.net/ru/ saytidan bilib olish mumkin.)
Intemet doimo yangilanib boruvchi axborot zaxiralari bazasi 
hisoblanadi. Intemetda axborot izlash tizimi kerakli axborotni 
qidirish vazifasini yengillashtiradi.
228

---

Intemetda mavjud texnologiyalar lokal tarmoqda ham 
qo‘llanila boshlanishi natijasida Intranet tushunchasi yuzaga keldi.
Intranet 
- biror yuridik shaxsga (vazirlik, kompaniya, 
tashkilot, korxona, ta’lim muassasasi) tegishli kompyuter tarmog‘i 
■bo‘lib, u Intemetda sinovlardan yaxshi o‘tgan axborot texnolo­
giyalari asosida yaratiladi. 
"Intranet" 
tushunchasi 1994-yildan 
boshlab, Intemetda Web texnologiyalari muvaffaqiyatli sinov­
lardan o‘tgandan so‘ng paydo bo‘ldi. Intranet texnologiyasining 
asosida Web texnologiyasining asosiy tarkibiy qismlari-