Туризм, таълим ва и қ тисодиёт тармо қ лар

Ingliz 
tili 
darsida 
neologizmni 
o'rgatish 
kamchiliklari.
Ba'zi ingliz tili o'qituvchilari neologizmni xorijiy o'quv dasturiga qo'shilishiga qarshi 
bo'lishlarii mumkin, yangi so'zlarni odatda norasmiy nutqning o'ziga xos belgilari deb 
hisoblashadi. (masalan, “hangry” ushbu neologizm ochlik so`zidan kelib chiqqan holda 
norasmiy aytilishi hisoblanadi), ya`ni bu dars davomida talabani chet tilini o`rganishida 
norozliki yoki noqulaylik tug`dirishi va til o'rganuvchilar ularni noto'g'ri tuShunishi 
yoki noto'g'ri tarzda ishlatishi yoki o'xshash so'zlar bilan aralashtirishi mumkin 
(masalan, hangry - hungry, Hungary Vengriya). Faqat kamchiliklar til bilan emas, balki 
boshqa tashvishli masalalar neologizmni o'rgatadigan o'qituvchilar, Shuningdek 
leksikograflar va til siyosatchilariga ham tegishli, chunki yangi so'zlar uzoq vaqt 
davomida qanday so'zlarda faol bo'lishini va ulardan qaysi biri tezda foydalanishdan 
chiqib ketishini oldindan taxmin qila olmaydilar[6,255]. Bu taxminlar o'yinlari kabi 
ko'rinishi, lekin aslida ba'zi tillarda qolishga moyil bo'lgan neologizmlarni topish 
uchun muayyan strategiyalardan foydalanish mumkin: 
Bunday ta'lim strategiyalaridan biri neologizmlarni o'zlarining asosiy 
mavzulariga ko'ra guruhlash va ularni boshqa leksik birliklar bilan bir qatorda 
o'rgatishdir. Misol uchun, agar dars ingliz tilidagi kasblarni o'rganish va muhokama 
qilish bilan bog'liq bo'lsa, o'qituvchi bu mavzu bo'yicha neologizmlarni ham taqdim 
etishi mumkin. Masalan “person who works from home yoki market research data 
miner” kabi so`zlar quyidagi ma`nolarni anglatishi mumkin. Yosh xodimlarning xulq-
atvorini tahlil qilish uchun ishlaydigan, ming yillik avlod ekspertizasi, "ma'lumotlarini 
tahlil qilish va kelajakdagi bozor tendentsiyalarini bashorat qiluvchi" tadqiqotchi 

---

137 
ma'lumotlarini ishlab chiqaruvchi ", o'z ishi bo'yicha ijtimoiy tarmoqlardan shikoyat 
va g'oyalarni to'plash uchun bosh tinglovchi zobit bo'lgan shaxs. Ushbu ma`nolarni 
anglatuvchi so`zlar nutq ixchamligini hamda leksik tendensiyalarini ta`minlaydi.
Tilning evolyutsiyasi dialektik xarakterga va u ikki qudratli kuchga ega. Ushbu 
birinchi kuch kinematikdir, bu tilni o'zgartirish uchun rag'batlantirish bo'lib xizmat 
qiladi. Ikkinchi kuch esa statikdir, maqsadga qaratilgan o'z vazifalarini bajara 
olmaydigan til tizimining barqarorligini saqlab qolish uchun qo`llaniladi. Shu sababli, 
muloqotni davom ettiruvchi til, bir tomondan, barqarorlikni saqlab qolishga intiladi, 
biroq boshqa tomondan, haqiqatni aks ettiruvchi va inson faoliyati tilining turli 
sohalarida ishlatilayotgani uning imkoniyatlarini kengaytiradi va doimiy o'zgarishlarga 
duch keladi. [7,164]. O'qituvchi yuqorida sanab o'tilgan neologizmlarni o'qitishning 
bir-ikkita strategiyasini qabul qilishi va ingliz tilidagi boshqa leksik birliklar bilan 
birgalikda chet tili darslarida tanishtirishi mumkin. Integratsiyalashgan yondashuv 
bo'yicha alohida neologizm darsni tashkil qilishdan va ularni o'qitishdan farqli o'laroq 
so'z boyliklarini o'rgatishning yanada samarali usulini tashkil etish mumkin. Shunday 
qilib, bunday keng qamrovli yondashuv talabalarga tilning yanada kengroq ko'rinishini 
va ularni bir vaqtning o'zida turli xil lexik birliklarni qo'llashlariga yordam beradi. 
Xulosa qilib aytadigan bo`lsak, yuqorida keltirilgan afzalliklar bilan bir qatorda 
neologizmdan foydalanishda sinfda ba'zi cheklovlar ham bo'lishi mumkin. Eng avvalo, 
yangi so'zlar o'zlarining tabiatida norasmiy va beqaror bo'lish masalasini o'z ichiga 
oladi. 
Tadqiqotlarim doirasida olib borilgan so'rov natijalariga ko'ra, talabalarning 100 
foizidan faqat 5 foizigina yangi so'zlarni 90 foizini tuShuntira olishgan . So'rovga 
kiritilgan barcha neologizmlar ingliz jamoatchiligida foydalanishning yuqori tezligiga 
ega nutq so`zlari va talabalarning to'g'ri tuShunchalarini taqdim eta olmasligi va 
faqatgina 5foiz talabalar ushbu kuzatuvdan o`tganligiga sabab bo`ldi. Shuning uchun 
neologizmni ingliz tilida o'qitishning muhimligi katta ahamiyatga ega. 
Neologizmlarning tabiati tahlili Shuni ko'rsatadiki, neologizmni ingliz tiliga o'rgatish 
uchun bir necha ta'lim strategiyasidan foydalanish mumkin: neologizmlarni guruhlarga 
ajratish va o'rgatish mumkin. mavzularning asosiy mazmuni, neologizmlar bilan bir 
qatorda mazmunli kontekstual maslahatlar va fon ma'lumotlarini taqdim etish, 
neologizm bilan bog'liq bo'lgan obrazni yaratish va ilg'or o'quvchilar uchun - 
neologizmni o'rgatish va ta'lim berish, ularning shakllanishiga turtki bo'lgan omillarga 
nazar 
tashlash 
darkor. 
Ushbu strategiyalarning maqsadi ingliz tilini o'rganuvchilarning kommunikativ 
ko'nikmalarini takomillashtirishdir. Va men Shunga ishonamanki, bu ingliz tili 
o'qitishning maqsadlaridan biri bo'la oladi.