Тупроқшунослик олий ў қ ув юртлариаро илмий-услубий бирлаш

лий ўлкаларда сизот сувлари оз минераллашган бўлиб, улар тарки­
бида бикарбонатлар кальций ва темир катионлари билан бирикади
ва мергеллашган грунт қатламларини ҳосил қилади. Ш унинг учун
бу ерларда ботқоқлашган тупроқлар кўп учрайди. Намгарчилик
ошиши билан эса тупроқлар торфларга айланади. Унинг таркибида­
ги енгил эрувчи тузлар эса денгиз томон оқиб кетади. Нам субтро­
пик ўлкалардаги дарё дельталарида эса тупроқларда ортиқча нам
булиши, сув босиши ва атмосфера ёғин-сочинининг нихоятда кўпли-
ги туфайли ҳамма енгил эрувчи тузлар (сульф атлар ва хлоридлар)

---

ва қийин эрувчи карбонатлар денгизга ювилиб тушади ва бунинг
ўрнига торф лар тўпланади.
Дашт зонасининг дарё дельталарида яхши иқлим шароит
ҳисобига органик моддалар тез парчаланади ва торф ҳосил бўлиш
жараёни сскинлашади. Бу ерда гумусга бой гилли қатлам катта роль
ўйнайди. Бу ерларда асосан карбонатлар, сульфатлар ва айрим
ж ойларда хлоридларнннг тўпланиши тезроқ кечади ва 
тупроқлар
ш ўрланади.
Чўл ва дашт. зоналарининг дарё дельталарида (А м ударё,
С ирдарё) ишқорий ер металлар, карбонатлар, сульфатлар ва х л о ­
ридлар тезлик билан тўпланади, бу ерларда торф ҳосил бўлиш жа-
раёнлари бўлмайди.
Д арёлар дельталарининг ўрта ва қуйи қисми кам сув босиши
натижасида кучлироқ шўрланади, чунки бу ерларда дарёларнинг
дельталарининг юқори қисмига қараганда сув оз ва кам вақт туп-
роқларии босиши туфайли ва бугланиш юқори дараж ада бўлганлиги
сабабли тупроқлар тез ва кўп мивдорда шўрланади.
Сув ҳавзаларининг қуриши натижасида эса сизот сувлари
критик чуқурликдан пастга тушиб кетади ва қамиш орқали транс­