Тупроқшунослик асослари

ТУПРОҚШУНОСЛИК АСОСЛАРИ
308 
Анализ натижалари асосида текширилаѐтган тупроқнинг механик 
таркиби Н.А.Качинский классификацияси бўйича аниқланади.
Енгил ва ўртача қумоқ (ўртача) тупроқлар агроишлаб чиқариш нуқтаи 
назаридан энг яхши тупроқлар ҳисобланади.Улар структура (донадорлик) 
ҳосил қилиш хусусиятига эга, ерга ишлов бериш нисбатан осон,бунда тупроқ 
структураси бўлакларига яхши ажралиб майдаланади.Улар юқори нам 
сиғими ва суғорилгандан сўнг сувни кўпроқ ушлаб қолиши билан ажралиб 
туради: бироқ бунда тупроқдаги намлик энг кам нам сиғимига мос бўлганда 
ҳам ғовакларининг 10-20 % қисми ҳаво билан банд бўлади, яъни бу 
тупроқларнинг аерасия ғоваклиги қониқарли ва улар ўсимликлар учун зарур 
озиқ моддаларга бойдир. 
8-жадвал 
Тупроқларнинг механик таркибига кўра классификацияси 
(Н.А.Качинский бўйича) 
Тупроқларнинг 
Механик таркибига кўра 
номи
 
Физик соз зарраларнинг 
миқдори (0,01 мм 
дан кичик) %
 
Тупроқларнинг механик 
таркибига кўра агроишлаб 
чиқариш грухи
 
Ғовак қум 
Бириккан қум 
Қумлоқ
 
0-5 
5-10 
10-20
 
Енгил тупроқлар 
 
Енгил қумоқ 
Ўртача қумоқ
 
20-30 
30-45
 
Ўртача тупроқлар 
 
Оғир қумоқ 
Енгил соз 
Ўртача соз 
Оғир соз
 
45-60 
60-75 
75-85 
>85
 
Оғир тупроқлар 
 
 
9-жадвал 
Механик анализ натижаларини қуйидаги жадвалга ѐзиш тавсия этилади. 
 
Т
уп
р
оқ
 ва
 у
н
и
н
г 
хар
ак