Тупроқшунослик асослари

ТУПРОҚШУНОСЛИК АСОСЛАРИ
288 
Республикасининг тупроқ харитаси тузилди (1:750000) (2008 й.), Ўзбекистон 
Республикасининг тупроқ қоплами Атласи тузилди (2009 й.). 
Институтда 
докторантура 
мавжуд. 
Шунингдек, 
03.00.27 
―Тупроқшунослик, 06.01.03 Агротупроқшунослик ва агрофизика‖, 06.01.04 
―Агрокимѐ‖ мутахассисликлари бўйича докторлик диссертацияларини ѐқлаш 
учун ҳимоя қилиш бўйича Ихтисослашган Илмий Кенгаш фаолият олиб 
бормоқда. 
Иститутнинг илмий имкониятлари анчагина юқори, бунга хорижий 
мамлакат олимлари билан бўлган яқин алоқалар, Россия (Москва, Санкт-
Петербург, 
Ростов), 
Хитой, 
Германия 
мамлакатларидаги 
илмий 
анжуманларда қатнашишлар мисол бўла олади. 
Сўнгги йилларда монография ва услубий қўлланмалар чоп этилди. 
Институт Республика инновацион ғоялар, технологиялар ва лойиҳалар 
ярмаркасида иштирок этиб келмоқда ва ―Энг яхши экологик лойиҳа‖ 
дастурида номинант бўлди. 
2. Тупроқшунослик ва агрокимѐ илмий-тадқиқот давлат институти 
қошидаги аналитик маркази фаолияти ҳақида 
Аналитик марказининг асосий фаолияти тўпроқ, сув, ўсимлик 
намуналарини классик услублар ва замонавий асбоб ускуналар ѐрдамида 
анализ қилишга қаратилгандир. 
Марказ тупроқларни ялпи анализ қилиш, улар таркибидаги сувда 
эрувчан тузлар, карбонатлар, гипс, сингдирилган асослар ва гумус 
миқдорини, тупроқ муҳити реакцикцияси (рН) механик ва микроагрегат 
таркибини, макро- ва микроэлементлар, оғир мкталларнинг умумий ва 
ҳаракатчан шаклларини, пестицидлар миқдорини, азотнинг оғир изотопини 
(
15
N) аниқлаш ва бошқа турли-туман анализлар ўтказиш имкониятларига эга. 
Марказда бажариладиган анализларнинг асосий қисми атом-
адсорбцияси, алангали фотометрия, фото электрик колометрия, ионометрия, 
масс-спекттрометрия, 
рентген-флуорессенсияси, 
хромотография 
каби 
замонавий усуллар қўллаш йўли билан амалга оширилади. 
Институтда замонавий Мобил тупроқ-агрокимѐвий лабораторияси ҳам 
мавжуддир. Мобил тупроқ-агрокимѐвий лабораториялари шаҳарларда 
жойлашган стационар лабораторияларга тупроқ ва сув намуналарини олиб 
келмасдан жойларнинг ўзида кимѐвий таҳлиллар ўтказиш ва шу асосда 
тупроқ шароитларини яхшилаш ҳамда қишлоқ хўжалик экинларини йиллик 
ўғитлаш меъѐрлари ва муддатларига аниқликлар киритиш имкониятларини 
беради. Натижада тупроқ унумдорлигини сақлашга 
ва экинлар 
ҳосилдорлигини оширишга эришилади. Шу туфайли хўжаликларда 
иқтисодий самарадорлик ва экологик хавфсизлик юқори бўлади. 
Мобил тупроқ-агрокимѐвий лабораторияси асбоб-ускуналарида ва 
реактивлари ҳориждан келтирилганли ҳамда таннархини юқорилигини 
ҳисобга олиб турли табиий иқлимий шароитларда ривожланган тупроқлар 
таркибидаги анионлар - хлоридлар, сульфатлар, карбонатлар, нитратлар, 
аммоний, 
ҳаракатчан 
фосфор 
ва 
калийни 
аниқлаш 
услублари 
республикамизда қабул қилинган услублар билан солиштирилди, 

---