Тупроқшунослик асослари



Download 9,98 Mb.
Pdf ko'rish
bet254/333
Sana26.03.2022
Hajmi9,98 Mb.
#511155
1   ...   250   251   252   253   254   255   256   257   ...   333
Bog'liq
тупроқ минерал крил

Савол ва топшириқлар: 
1. Тупроқшунослик фанини ўрганиш қандай аҳамиятга эга? 
2. Ўзбекистонда қандай тупроқлар тарқалган? 
ТУПРОҚНИНГ ГИГРОСКОПИК НАМЛИГИНИ АНИҚЛАШ. 
М а ш ғ у л о т д а н м а қ с а д:
тупроқнинг гигроскопик нам 
миқдорини аниқлаш. Табиий шароитда юқорида айтилганидек, мутлақо 
қуруқ тупроқ бўлмаслиги маълум. Ҳўл ѐки нам тупроқ лабораторияга 


ТУПРОҚШУНОСЛИК АСОСЛАРИ
291 
келтирилиб, сояда ва қуѐшда узоқ вақт қуритилса ҳам унда 
маълум миқдорда нам сақланади.Механик таркиби, 
структураси, чириндининг миқдори ва муҳит шароитига 
караб тупроқдаги заррачалар юзасига синган гигроскопик 
намнинг миқдори ўзгариб туради.
К э р а к л и а с б о б л а р в а р э а к т и в л а р: 
шиша бюкслар, эксикатор. 
И ш л а ш т а р т и б и .
Гигроскопик нам 
аниқланмоқчи бўлган майдаланган қуруқ тупроқдан 3-4 
грамм олинади. Тупроқ термостатда қуритилган, огзи 
ѐпиладиган қуритгич стаканга солинади ва аналитик 
тарозида массаси аниқланади. Стакан (қопқоги очилган ҳолда) термостатга 
қўйилиб, 105-110 

С да 3 – 4 соат қуритилади. Сўнгра қуйи қисмига калий 
сулфатнинг тўйинган эритмаси ва тузи солинган эксикаторда совутилиб
аналитик тарозида тортилади. Қуритиш, совутиш ва ўлчаш ишлари ўзгармас
масса ҳосил бўлгунча такрорланади.
Қуруқ тупроқдаги гигроскопик сувнинг фоиз миқдори қуйидаги 
формула билан ҳисобланади ва жадвал тузилади: 
Х – гигроскопик сувнинг фоиз миқдори, %
а – стаканнинг қуритилмаган тупроқ билан бирга оғирлиги (г ҳисобида),
б – стаканнинг қуритилган тупроқ билан бирга оғирлиги (г ҳисобида),
Ҳ – тупроқнинг оғирлиги (г ҳисобида).
Масалан, а – 25,33г, б – 25,23 г, Н – 4 г бўлса, тупроқдаги гигроскопик 
намлик миқдори 2,5% га тенг. 
Гигроскопик намликни аниқлаш тупроқнинг бир қанча физик 
хоссаларини ўрганиш, айникса кимѐвий анализлар натижасини аниқ 
ҳисоблашга ѐрдам беради.
Гигроскопик намлик коеффистенти (К) ни аниқлаш гигроскопик намлик 
фоизи маълум бўлганидан кейин қуйидаги формула билан аниқланади. 
К – тупроқнинг гигроскопик намлик коеффистиенти, 100 – фоизга 
айлантириш коеффистенти, а – гигроскопик намлик (фоиз ҳисобида). 
Масалан, гигроскопик намлик а – 2,5 бўлганда:
H
b
a
X
100
*
)
(
%


%
5
,
2
4
100
*
10
,
0
4
100
*
)
23
,
25
33
,
25
(




X
100
100
a
K


02
,
1
100
5
,
2
100



K



Download 9,98 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   250   251   252   253   254   255   256   257   ...   333




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish