Тупроқшунослик асослари

Бугунги кунда Дунѐ бўйича ер ресурсларини химоя қилиш, уларни
қайта тиклаш ва унумдорлигини оширишга бутун жахон хамжамияти
жалб этилмоқда . Табиатни мухофазаси дейилганда инсониятнинг
хозирги вақтда яшаѐтган вакиллари ва келгуси авлодларнинг моддий ва 
маданий эхтиѐжларини қондириш, инсоният жамиятнинг мавжуд 
бўлиши учун қулай шарт- шароит яратиш мақсадида табиат 
бойликлари дан оқилона фойдаланиши, уларни тиклаш ва сақлаш, 
атроф- мухитни бузилиш ва ифлосланишдан мухофаза қилиш борасида
давлат томонидан белгиланган ишлар хамда ижтимоий
тадбирларини режали тизими тушунилади.
18

18
Enciclopedia of Soil Science Second Edition edited by Rattan lal 5-бет 

---

ТУПРОҚШУНОСЛИК АСОСЛАРИ
180 
Чўл иқлимли шароитидаги гидроморф тупроқларнинг сизот сувлари 
кучсиз минераллашган (0,5-1,2 г/л) бўлишига қарамасдан, юзада 
жойлашганлиги сабабли кўпинча улар кучсиз шўрланган бўлади. 
Тузларнинг асосий қисми устки юпқа қатламда ва тупроқ бетида бўлиб, 
уларнинг кўпчилигини натрий хлорид тузи ташкил этади.Сизот суви чучук 
бўлгани холда ерни шўр босиши чўллардаги сувнинг нихоятда кўп 
буғланиши билан боғлиқ. Тошқин вақтида сув босиши билан тупроқ анча 
чуқур ювилади ва грунт сувлари чучуқ бўлиб қолади. Пастликлардаги 
тупроқлар айниқса кучли ювилади. Чунки бундай ерлар 15-30 кунгача халқоб 
бўлиб ѐтади, дельталарнинг сув босмайдиган ѐки қисқа вақт давомида сув 
босадиган баландроқ қисмлари кам ювилади. Бундай ерлар атрофидаги 
пастликлардан сувни шимиб олади ва жуда кўп миқдорда буғлатади. Шунинг 
учун бундай ерларнинг тупроғи жуда шўрланган бўлиб, кўпинча улар 
шўрхокка айланади. Тузлар таркибида хлоридлар энг кўп учрайди. 
қайир аллювиал тупроқли ерлардан полиз экинлари, мош, жўхори ва 
шоли каби экинлар экиб фойдаланиш мумкин.