Тупроқшунослик асослари

m 
d
v
 = -------- 
V

---

ТУПРОҚШУНОСЛИК АСОСЛАРИ
293 
бу ерда: d
v
-тупроқнинг зичлиги, г/см
3
: 
m-қуруқ тупроқнинг массаси,г:
v-цилиндр (ҳалқа) нинг ҳажми. 
30-расм.
Тупроқнинг ҳажмий массасини аниқлаш учун намуналар 
олишга мўлжалланган, қопқоғи олинадиган силиндр. 
К э р а к л и р э а к т и в в а и д и ш л а р:
аналитик тарози, ўлчовли 
колба тарози тоши. 
И ш т а р т и б и
. Колбанинг соф оғирлиги ўлчанади. Белгили колбага 
белгисигача, тупроқ солинади. Тупроқни хажм оғирлиги қуйидаги формулада 
ҳисобланиб жадвал тўлдирилади. 
P 
d
v
 = -------- 
V 
d
v
 - 
Тупроқнинг хажм оғирлиги г/см
3
ҳисобида; 
P - 
Колбадаги тупроқ оғирлиги г ҳисобида; 
V - 
Колбанинг хажми мл ҳисобида 
1-жадвал. 
Тупроқ 
кесмасининг 
тафсилоти ва 
номери № 
Намуна 
олинган 
чуқурлик 
(см) 
Колбанинг 
номери № 
Колбада 
ги тупроқ 
оғирлиги, 
(гр) Р 
Колбанинг 
хажми, 
(мл) В 
Тупроқнинг 
хажм массаси, 
(гр/см
3
) 
д
в
Тупроқнинг солиштирма оғирлигини аниқлаш. 
Маълумдаги ҳажмдаги тупроқ қаттиқ қисми оғирлигининг шундай 
ҳажмдаги сув оғирлигига бўлган нисбати тупроқнинг солиштирма оғирлиги 
дейилади. Тупроқнинг солиштирма оғирлиги тупроқнинг минерал ва 
кимѐвий таркибига кўра ўзгарувчан бўлиб. Ўртача ҳисобда 2,5-2,8 г/см
3
бўлиши мумкин. 

---

ТУПРОҚШУНОСЛИК АСОСЛАРИ
294