Тупроқшунослик асослари


Сонли, чизиқли ва кўндаланг масштаблар



Download 9,98 Mb.
Pdf ko'rish
bet238/333
Sana26.03.2022
Hajmi9,98 Mb.
#511155
1   ...   234   235   236   237   238   239   240   241   ...   333
Bog'liq
тупроқ минерал крил

Сонли, чизиқли ва кўндаланг масштаблар
. Масштаб бу –жойдаги 
барча чизиқларнинг горизонтал проекстияларини карта ѐки планда, уларни 
акс этиришдаги кичрайтирилиш даражасидир. 


ТУПРОҚШУНОСЛИК АСОСЛАРИ
271 
Шундай қилиб, масштаб карта ѐки планда кесма узунлигининг, жойда 
шу кесмага тегишли горизонтал проекстиясига нисбатидир. 
Масштаб ѐрдамида иккита масала эчилади. 
1-
топографик планда чизиқ узунлиги аниқлаш; 
2-
берилган чизиқни қуриш. 
Уч турдаги масштаб қўлланилади: сонли, чизиқли ва кўндаланг. 
Агар масштаб булув билан ифодаланса, мисол: 1:1000, 1:2000 ва в.ҳ.зо., 
бунда у сонли масштаб дейилади. 
Бундай масштаб махражи жойдаги горизонтал чизиқни карта ѐки 
планда бир неча марта кичрайтирилганини кўрсатади. Масалан: чизиқ 
узунлиги, жойда 250м га тенг, пландаги масштаби 1:5000, унда. 250м 1:5000 
=0,05м·= 5см, планда чизиқ узунлиги ўша масштабда 6,3 см га тенг бўлса, 
унда жойдаги мос узунлик: 6,3 см х 5000 = 31500 см =315 м бўлади. 
План билан ишлашда чизиқли масштабдан фойдаланиш қулай бўлиб 
(15-расм), у аниқланган сонли масштабнинг график тасвири бўлиб 
ҳисобланади. 
Бу масштаб кесмаси, одатда 2см га тенг бўлиб, масштаб асоси 
дейилади. Четки чап асоси 10 та тенг бўлакка бўлинади. 
ав 
1-расм. 
1-расмда кўрсатилган чизиқли масштаб учун илган, энг кичик асос 1мм га 
тенг, масштаб 1:1000 бўлганда жойида 1 м га тўғри келади. Масалан, ушбу 
масштаб пландан олинган, ав кесма (15-расм) жойда 13м га тенг бўлади. 
График аниқлашларнинг аниқлигини ошириш ва чизиқ узунлигини қуришни 
кўндаланг масштаб ѐрдамида бажариш мумкин. (16-расм). 
Нормал кўндаланг масштаб асоси 2см деб олинади, асоси майда 10 
бўлакка 1/10 бўлинганда АВ 2 мм га тенг, янада кўпроқ бўлакка бўлсак -
1/100 масштабда АВ 0,2 мм га тенг. 1:2000 сонли масштаб учун кўндаланг 
масштаб асоси 40 м га тўғри келади, асосни 1/10 бўлганда -4м, янада майда 
бўлинганда масштаб -0,4м бўлади. 
16-расм. 



Download 9,98 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   234   235   236   237   238   239   240   241   ...   333




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish