Tuproqshunoslik va geografiya

Yer va tog’ jinslari yoshini aniqlash borasidagi dastlabki urinishlar.

T\r	Olimlar	qanday tajribaga asoslangan	er va tog’ jinslari yoshini aniqlash
1	I.Nyuton ingliz olimi	Tavrot tekstining nufuzini e’tirof etish asosida	6030 y
2		O’rta yer dengiz sohilidagi xalqlar hisobi buyicha	5000 y
3		Xristian va Yahudiylarining «muqaddas kitob» laridagi ma’lumotlariga ko’ra	5-7 ming y
4	E.Galley ingliz (1715y)	Dunyo okeaning daryolar ketirgan tuz hisobiga sho’rlanishiga asoslangan okeanlar yoshini aniqladi.	10.000 y
5		Qadimgi Eronda	1200 y
6	J.Byuffon Franstuz olimi	Sayyoramiz kichik modeli sifatida turli tog’ jinslari solingan sharlarni pechkada qizdiradi va uni sovishiga (Parij yaqinidagi Monbard qal’asida) asoslanadi	75.000 y
7		Xitoyliklar va Yaponlar hisobiga ko’ra	30000-40000 dan 1000.000 yilgacha
8		Vavilon mamlakati koxinlari	2 mln yil
9	U.Tomson ingliz fizigi	J.Byuffon hisoblariga aniqlik kiritish maqsadida turli xil matematik tahlillar asosida	40 mln y
10	J.Joli	E.Galley qo’llagan uslub yordamida yerning yoshini qaytadan hisoblab chiqdi. U tog’ jinslaridagi natriy va xlor ionlarining daryo suvi yuvishi mikdoriga tayangan.	210-340 mln y

1.2. Nisbiy geoxronologiya va uning asosiy usullari (stratigrafik, litologik, paleontologik)
Nisbiy geoxronologiya yer po’stining tarkibidagi tog’ jinslari qatlamlarini tik kesimda bir-biriga nisbatan joylashishi tarkibini solishtirib, ularning nisbiy yoshini aniqlaydi.Tog’ jinslari nisbiy yoshini aniqlashda qo’llaniladigan usullar ko’p. Ulardan asosiylari ustida to’xtalib o’tamiz;
1. Stratigrafik usul – (lotincha «stratum» qatlam va o’rganmoq) Bu usul dengiz va kontinental sharoitda hosil bo’lgan cho’kindi. Tog’ jinslarining qatlamlarini navbatma-navbat qatlamlanishini o’rganishga asoslangan. Bu usul unchalik katta bo’lmagan joydagi u yoki bu geologik kesimdagi tog’ jinslarining nisbiy yoshlari aniqlanadi.