Tuproqning fizik-mexanik xossalarini aniqlash

TUPROQ PLASTIKLIGINING YUQORI CHEGARASI YOKI OQUVCHANLIGINING QUYI CHEGARASINI A.M.VASILYEV USULI BO‘YICGA ANIQLASH
Ushbu usul metaldan yasalgan maxsus uchli konusning (sof og‘irligi 76 g) tuproqdan tayyorlangan xamirsimon massaga 10 mm chuqurlikka kirishi va bu tuproq massasining namligini aniqlashga asoslangan.

Ish tartibi. 1 mm li elakchadan o‘tkazilgan 15-20 gramm quruq tuproq chinni kosachaga solinadi va quyuq pasta (xamir) holiga kelguncha, uzluksiz aralashtirib turgan holda, asta-sekin suv quyib turiladi. So‘ngra quyuq pasta maxsus diametri 4 sm, bo‘yi 2 smli alyumin stakanchaga, zich qilib to‘ldirib joylashtiriladi, yuzasi temir yoki qattiq plastmassa shpateli bilan tekislanadi va maxsus yog‘och supacha (podstavka) ustiga qo‘yiladi. Sirtiga biroz vazelin surkalgan konus (ikkala barmoq bilan ushlab turilgan holda) tuproq yuzasiga olib kelinadi. Konusning uchi tuproq yuzasiga tegishi bilan darhol barmoqlarni ochish lozim. Agar konusning uchi 10 mm li chiziqqacha botsa analiz tamom bo‘lgan hisoblanadi. Yani bu tuproq namligi plastiklikning quyi chegarasiga teng ekanligini ko‘rsatadi. Bordiyu, konusning o‘tkir uchi bu jarayonda belgilangan 10 mm li chiziqdan o‘tib ketsa, unda xamirsimon massadan biroz namlikni parlatish yoki biroz quruq tuproq qo‘shish lozim, agarda 10 mm li chiziqqa yetmasa, unga bir oz suv qo‘shiladi. Shundan so‘ng darhol tuproq massasidan uning namligini aniqlash uchun namuna olinadi. Namlikni aniqlash va hisoblash gigroskopik namni o‘rganish tartibida olib boriladi.

Analiz 3-4 marta takrorlanadi. Olingan ma’lumotlar absolyut quruq tuproq massasiga nisbatan foiz hisobida beriladi va bu ko‘rsatkich tuproq plastikligining yuqori chegarasi yoki oquvchanligining quyi chegarasi deb hisoblanadi.