Transport tizimlari

HISOB KITOB VA MASALALAR

1. 
   Avtomobil to‘la massasini o‘qlarga taqsimlanishi
   

1.1. Yuk avtomobillari uchun to‘la massaning o‘qlararo taqsimlanishi, uning qanday yo‘llardan yurishiga va yo‘lga tushadigan og‘irlikning cheklanganlik me’yorini saqlashga bog‘liqdir.

a) I – II toifa yo‘llarga mo‘ljallangan avtomobillarda orqa (yetakchi) o‘qga tushgan massa, to‘la massaning 0,65…0,7 qismini tashkil etadi;
b) I – II toifa yo‘llarning hammasida yurishga mo‘ljallangan, yuk ko‘tara olish qobiliyati 1 t dan ortiq avtomobillar uchun orqa o‘qga tushgan massa to‘la massaning 0,7 qismini tashkil etadi.
1.2. Yengil avtomobillarda to‘liq massa o‘qlar aro quyidagicha taqsimlanadi:
a) dvigatel oldinda joylashgan va orqa ko‘prik yetaklovchi avtomobillarda, orqa ko‘prikka 52-55 foiz;
b) dvigatel oldinda va oldingi o‘q yetaklovchi, orqa ko‘prikka 43-47 foiz;
v) dvigatel orqada va orqa ko‘prik yetaklovchi, orqa ko‘prikka 56-60 foizni tashkil etadi.
1.3. Yengil avtomobil agregatlari bazasida ko‘rilgan mikroavtobuslarda massaning o‘qlarga taqsimlanishi, yengil avtomobildagidek.
1.4. Hamma o‘qlari yetakchi va o‘qlarida ikkitadan g‘ildirak o‘rnatilgan avtomobillarda, to‘liq massa o‘qlarga taxminan bir-biriga teng etib taqsimlanadi.
a) ikki o‘qli yuqori o‘tag‘onlikka ega avtomobillarda, orqa o‘qga tushgan massa 0,5…0,54 foizni tashkil etadi.
b) uch o‘qli avtomobillarda, orqa o‘qlarga tushgan massa 0,70…0,72 foizni tashkil etadi.

2. G‘ildirakka shina tanlash va g‘ildirak radiusni aniqlash

2.1. Shina, eng ko‘p yuk to‘g‘ri kelgan g‘ildirakka qarab tanlanadi va quyidagicha aniqlanadi:
[Ҳ]

bu yerda:

eng ko‘p yuk to‘g‘ri kelgan g‘ildirakka tushgan og‘irlik, N;
z- yuklangan o‘qdagi g‘ildiraklar soni;
bitta g‘ildirakka tushgan og‘irlik, N;
aniqlangandan so‘ng 1-jadval yordamida shina o‘lchamlari tanlanadi.