“transport tizimlari va inshoatlari” kafedrasi “Qurilish materiallari va buyumlari”

Rasm. 
Metallning 
qattiqligini 
Rokvell 
usulida aniqlash. 1 – maxovik; 2 – stolcha 3 – 
olmos konus; 4 – strelkali indekator; 5 – dastak (rukoyatka) 
Olmos konusning temirga botish chuqurligiga qarab temirning qattiqligi 
aniqlanadi. Rokvell bo‘yicha temirning qattiqligi quyidagi formuladan aniqlanadi
: 
Q=(K-(h-h
0
))|C; 
Bunda: 
h
0 
– olmosning temirda (dastlabki kuch R
o
, berilganda) qoldirgan izning 
chuqurligi, mm; 
h – olmosning temirda (umumiy kuch R berilganda) qoldirgan izining chuqurligi, 
mm; K – doimiy son (po‘lat sharcha uchun 0,26, olmos uchun 0,2); S – olmos temirga 
0,002 mm botganda, indekator siferbdatining ko‘rsatishi. 

---

Amalda temirlar qattiqligini Rokvell usulida aniqlashda yuqoridagi formuladan 
foydalanmay, to‘g‘ridan-to‘g‘ri uning qattiqligi indikator shkalasidan qaraladi. Rokvell 
usuli bilan po‘lat qattiqligini aniqlash sxemasi quyidagi rasmda ko‘rsatilgan. 
Rasm.Qattiqlikni 
Rokvell 
usulida aniqlash:
a 
– 
po‘lat 
sharcha 
yordamida;
b 
– 
konusli 
olmos 
yordamida. 
Ko‘pincha, Rokvell 
asbobi 
indekatori 
siferblatlarida V hamda S 
shkalalari bo‘ladi. Temir 
qattiqligi po‘lat sharcha bilan 
sinalganda V shkaladan foydalaniladi (ta’sir etuvchi kuch bunda 100 kg), olmos bilan 
sinalganda S shkaladan foydalaniladi (ta’sir etuvchi kuch 150 kg).
4. Metallarni korroziya va olovdan himoyalash.