Transport logistikasi

Asosiy tovar tasniflari (nomenklaturalari)

Tasnifning (nomenklaturaning) nomi	Qabul qilingan sanasi va joyi	Qo‘llanilish doirasi	Eslatma
Bryussel bojxona nomenklaturasi (BBN)	1950 yil dekabrda bir qator rivojlangan mamlakatlar tomonidan Bryusselda qabul qilingan	Dunyoning ko‘pgina mamlakatlari	Bojxona tariflarini qurish uchun ishlab chiqilgan
BMT ning standart xalqaro savdo tasnifi (SMTK)	1950 yilda BMT ning iqtisodiy- ijtimoiy Kengashi tomonidan, 1975 yilda – ikkinchi tahriri, 1985 yilda – uchinchi tahriri qabul qilingan	Dunyoning ko‘pgina mamlakatlari va hozirgi kunda MDH mamlakatlari	Bu tizim aksariyat sanoati rivojlangan mamlakatlarning ko‘pgina milliy tashqi savdo tasniflari uchun asos bo‘lib xizmat qilgan. BMT ning statistik nashrlarida qo‘llaniladi
Tovarlarni tasvirlash va kodlashtirishning uyg‘unlashtirilgan tizimi (UT)	1983 yil 14 iyunda bojxona hamkorligi Kengashi (hozirgi kunda Jahon bojxona tashkiloti) tomonidan ishlab chiqilgan. 1988 yil 1 yanvardan kuchga kirgan.	Dunyoning ko‘pgina mamlakatlari va hozirgi kunda MDH mamlakatlari	Faqatgina bojxona-statistik nomenklatura sifatida emas, balki ko‘p mavsadli tovar nomenklaturasi sifatida ham keng tarqalishga ega bo‘lgan
MDH davlatlari tashqi iqtisodiy faoliyatining yagona tovar nomenklaturasi (TN VED SNG)	1995 yil 3 noyabrda Rossiya davlat bojxona qo‘mitasi (hozirgi kunda Rossiya federal bojxona xizmati) tomonidan tayyorlangan. MDH davlatlari bojxona xizmatlari rahbarlarining Kengashi tomonidan tasdiqlangan va kuchga kiritilgan. 1997 yil 1 yanvardan kuchga kirgan	MDH mamlakatlari	GS asosida ishlab chiqilgan. TN VED o‘zida bojxona chegaralari orqali ko‘chadigan tovarlarning ko‘p maqsadli klassifikatorini taqdim qiladi
Bojxona Ittifoqi tashqi iqtisodiy faoliyati tovar nomenklaturasi (TN VES TS)	2012 yil 16 iyulda Oliy darajadagi davlat rahbarlari Evrosiyo iqtisodiy Kengashining qarori bilan tasdiqlangan	Rossiya Federatsiyasi, Belarus va Qozog‘iston Respublikalari	GS asosida ishlab chiqilgan. Olib kirish bojxona boxini o‘z ichiga oladi (bojxona qiymatidan foyizlarda, evrolarda yoki AQSH dollarlarida)
YUklarning uyg‘unlashtirilgan nomenklaturasi (YUUN)	2007 yil 23-27 aprelda Tbilisi shahrida (Gruziya) OSJD temir yo‘llari bosh direktorlari (mas’ul vakillari) Konferensiyasining XXII yig‘ilishida tasdiqlangan	Belarus, V’etnam, Qozog‘iston, Xitoy Xalq Respublikasi, Polsha, Rossiya, Ruminiya va boshqalar	Temir yo‘llar hamkorlik tashkilotiga (OSJD) a’zo mamlakatlarning xalqaro yuk bog‘lanishlarida yuklarni tasvirlash va kodlashtirish uchun xizmat qiladi
YUklarning yagona tarif-statistik nomenklaturasi (YATSN)			Umum foydalanadigan transportning barcha turlari uchun yuklarning yuklarni tashish va tashish to‘lovlarini aniqlashda tashuvchilarning yukni jo‘natuvchilar va yukni qabul qilib oluvchilar bilan o‘zaro harakatlarini ta’minlaydigan nomenklatura
Avtomobil transportida tashiladigan yuklarning nomenklaturasi va tasnifi	1989 yil 18 fevralda RSFSR davlat narx qo‘mitasining qarori bilan tasdiqlangan	RSFSR (hozirgi kunda Rossiya Federatsiyasi)	№13-01-01 preyskurant tarkibida tasdiqlangan

Transportda yuklarning quyidagi asosiy turlari ajratiladi:

quyma – quyib tashiladigan, tarasiz suyuq yuk;
quruq – quyib tashiladigan yuklardan tashqari har qanday yuk;
uyib tashiladigan – uyib tashiladigan tarasiz quruq yuk;
to‘kma – tarasiz tashiladigan don-dunlar;
donali – alohida yuk joylaridan tashkil topadigan quruq yuk; bosh yuk – turli donali yuklar.
YUk, upakovka va o‘rash materiallarining turlari klassifikatoriga muvofiq yukning turi deganda bir tipdagi predmetlar yoki upakovkalardan tashkil topadigan va uning shakli yuk operatsiyalari, tashish, taxlash va joylashtirishga ta’sir ko‘rsatadigan yaxlit birlikka keltirilgan yuk tushuniladi. YUk o‘zida upakovkasiz, masalan, uyib, to‘kib yoki quyib tashiladigan suyuq yoki qattiq moddalarni ham taqdim qilishi mumkin. YUklarning quyidagi turlari ajratiladi:

• 
  o‘ralmagan donali yuk, to‘kib, uyib va quyib tashiladigan yuklardan tashqari;
  
• 
  katta yuk konteynerlari;
  
• 
  yuk konteynerlari, katta yuk konteynerlaridan tashqari;
  
• 
  tagliklardagi yuklar;
  
• 
  bog‘langan yuk;
  
• 
  o‘zining yuritmasiga ega bo‘lgan harakatlanuvchi qurilmalar;
  
• 
  harakatlanuvchi qurilmalar, o‘zining yuritmasiga ega bo‘lgan harakatlanuvchi qurilmalardan tashqari;
  
• 
  yuklarning boshqa turlari.