Transformatorlar

41-расм.

о
batan teskari tomonga uralsa yoki ikkilamchi chulkam uchlari teskari ifodalansa (masalan,

bosh uchi «x» bilan; oxirgi uchi «a» bilan), va Ye_g vektorlar karama-karshi yunaladi, ya’ni vektorlar orasida siljish burcha- gi 180” buladi (41-rayem, b).

Chulgamlarning ulanish guruxi birlamchi va ikkilamchi chulgam EYuK larining vektorlari orasidagi siljish burchagiga k,arab aniklanadi. Odatda, chulgamlarning ulanish guruxini aniklashda soat tsiferblatidagi ratsamlardan foydalaniladi. Soat tsifer- blatidagi rakamlar orasidagi burchak 30” ga teng. Ulanish guruxla- ri xam 30° ga.bulinadigan graduslarda (masalan, 60°, 150°, 210", 270° va xokazo) aniklanadi Ulanish guruxini aniklashda bir­lamchi chulgam EYuK ining vektori soatning katta, ya’ni minut mili bilan belgilanadi. Soatda minut mili doim 12 rakamida turadi deb kabul kilinadi. Ikkilamchi chulgam EYuK ining vek- tori soatning kichik, ya’ni soat mili bilan belgilanadi va chul­gamlarning ulanish guruxlariga karab bu strelka I dan 12 gacha bulgan turli rakamlarni kursatishi mumkin. Shunday kilib, soat kichik milining uning minut miliga nisbatan xolati ikkilam­chi chulgam EYuK vektorining birlamchi chulgam EYuK vektoriga nisbatan xolatini aniklaydi.

Bir fazali transformatorda chulgamlarning ulanish guruxi ikki xil buladi Masalan, 41-rasm, ada birlamchi chulgam EYuK ning vektori 12 rakamini kursatsa, ikkinchi chulgam EYuK ning vektori xam 12 ni k^rsatadi. Bu xolda transformatorning ula­nish guruxi 12 yoki 0 gruppa buladi. Bu shartli ravishda 1/1-12 yoki 1/1—0 bilan belgilanadi.

41-rasm, b da ikkilamchi chulgam birlamchi chulgamga nisbatan teskari uralgan, bunda EYuK lar orasidagi siljish burchagi 180° buladi. Bu xolda Ye_x vektori 12 rakamini kursatsa, Ye_g vektori 6 ni k^rsatadi. Bunda transformator chulgamlarining ulunish guruxi 6 buladi va shartli belgi 1/1—6 bilan kUrsatiladi. Shunday kilib, bir fazali transformatorlarda ikkita ulanish guruxi 12 yoki 0 va 6-gruxlar bular ekan. Agar shu rayemdagi transformator ikkilam-


ЛВС



Ш

И

*ла /

1Л*